Wybory uzupełniające do senatu: zaskoczenie dla PiS

– Wielu analityków polskiej sceny politycznej przyjmuje, że istnieje takie zjawisko jak efekt Tuska. Polacy widzą rzeczywistość. A ona jest taka, że Donald Tusk wyjeżdża do Brukseli, a problemy pozostają – mówił wczoraj prezes Prawa i Sprawiedliwości Jarosław Kaczyński.

Szef PiS spotkał się z dziennikarzami na konferencji prasowej zwołanej po to, by podkreślić sukces w niedzielnych wyborach uzupełniających do Senatu. We wszystkich trzech okręgach jego ugrupowanie utrzymało mandaty, a skład Senatu uzupełnią: Izabela Kloc (w Rybniku), Maria Koc (na Mazowszu) i Jarosław Rusiecki (w Świętokrzyskiem).

Zmiany w sztabie PiS

Ta wygrana przyszła w trudnym dla PiS momencie. Tydzień po zapowiedzi przeprowadzki premiera do Brukseli pojawiły się pierwsze sondaże, które pokazały skok notowań PO i spadek PiS. W badaniu IBRiS dla „Rz" obie partie mają po 30 proc. poparcia. Z kolei w sondażu TNS Polska dla TVP po 10-pkt wzroście PO wysunęła się na prowadzenie. Chęć głosowania na nią zadeklarowało 34 proc. badanych, a PiS poparło 28 proc. ankietowanych.

Szczególnie istotne dla PiS jest zwycięstwo w Rybniku. Gdy w 2013 r. zmarł senator PO Antoni Motyczka, wybory uzupełniające wygrał poseł PiS Bolesław Piecha. Gdy przeniósł się do europarlamentu, wydawało się, że rządzący odzyskają okręg na przychylnym im Śląsku. W samym Rybniku PO ostatnio pewnie wygrała z PiS w majowych wyborach europejskich (42 do 32 proc.).

Tym razem w mieście do urn poszło o ponad połowę mniej wyborców niż trzy miesiące temu (12 zamiast 26 tys.). Kandydat PO poseł Marek Krząkała zdobył 5630 głosów, a jego rywalka o 300 mniej. Izabela Kloc nadrobiła to w pozostałych miejscach okręgu wyborczego i to ona wygrała 49 do 42 proc.

Porażka posła PO jest tym boleśniejsza, gdy weźmie się pod uwagę fakt, że nie pomogło mu osobiste zaangażowanie opromienionych europejskimi awansami premiera i Elżbiety Bieńkowskiej.

Kaczyński na konferencji przypominał o wizycie premiera w Rybniku. Wytykał też wynik innego posła PO Zbigniewa Pacelta w Świętokrzyskiem. Podczas wizyty w Ostrowcu Świętokrzyskim Tusk nazwał go „osobistym przyjacielem". Pacelt zdobył 14 proc. głosów, a reprezentujący PiS poseł Rusiecki 37 proc. Rozdzielił ich kandydat PSL Kazimierz Kotowski, który przegrał z Rusieckim 360 głosami.

Przed ogłoszeniem wyników w PiS panowała nerwowa atmosfera. Obawy dotyczyły szczególnie Rybnika. Prominentni politycy tego ugrupowania nie kryli tego w nieoficjalnych rozmowach.

– Proszę pamiętać, że po sukcesie Tuska te wybory są dla nas trudniejsze – mówił „Rz" jeden z posłów PiS. Pod koniec tygodnia spłynęły rezultaty wewnętrznych badań, które potwierdzały najgorsze obawy. W efekcie prezes Kaczyński zdecydował o zmianach w kampanii przed listopadowymi wyborami samorządowymi. Jak ujawniliśmy w wydaniu internetowym, do łask wrócił rzecznik PiS Adam Hofman. Wraz z europosłem Andrzejem Dudą zostali dołączeni do sztabu, którym kieruje szef partyjnych struktur Joachim Brudziński.

Kaczyński miał powiedzieć na piątkowym posiedzeniu komitetu politycznego, że kampania bez rzecznika prasowego „była dysfunkcjonalna". Jak mówi nam polityk znający kulisy zmian, chodziło o brak przepływu informacji między sztabem a rzecznikiem.

Kopacz kandydatką

W PO nerwowość zapanowała za to po ogłoszeniu wyników. Poseł Andrzej Gałażewski dał temu wyraz na Twitterze. „Wybory do Senatu w okręgu rybnickim; Kloc (PiS) przed Krząkałą (PO), frekfencja niska. Myślałem, że Ślązacy są mniej leniwi i mądrzejsi" – napisał (pisownia oryginalna).

Oficjalnie jednak rządzący starali się bagatelizować znaczenie senackiego starcia. – Przy takiej frekwencji trudno mówić o rozkładzie preferencji politycznych – mówił w TVP 1 europoseł PO Dariusz Rosati. Na Mazowszu frekwencja wyniosła 7, w Świętokrzyskim 8, a na Śląsku 9 proc.

Dlaczego efekt Tuska nie zadziałał przy urnach?

Zdaniem dr. Jarosława Flisa wybory uzupełniające nie dają pełnego obrazu sytuacji politycznej. – W Rybniku Kloc miała o 20 pkt proc. lepszy wynik niż rok temu Piecha, ale już w Świętokrzyskiem PiS wypadł procentowo gorzej niż w ostatnich wyborach – zauważa. Jego zdaniem awans Tuska pozwolił wyjść PO z dołka, ale trzeba czekać na rozwój sytuacji. – Ten los nie jest zwycięski, ale dający szansę – przekonuje politolog.

Z kolei politolog Rafał Chwedoruk zwraca uwagę w wypowiedzi dla PAP, że awans premiera nie przełożył się na mobilizację wyborców. Zmobilizować zaś ich potrafił PiS.

Do zamknięcia tego wydania „Rz" czołowi politycy PO nie odnieśli się jednak do wyników. Wieczorem zaplanowano spotkanie koalicji PO–PSL u prezydenta Bronisława Komorowskiego.

Jak poinformowała Kancelaria Prezydenta, premier może złożyć dymisję po dzisiejszym posiedzeniu Rady Bezpieczeństwa Narodowego, a prezydent ma ją przyjąć do czwartku. Oficjalną kandydatką koalicji na premiera jest marszałek Sejmu Ewa Kopacz.