Niemiecki politolog: AfD może nadal korzystać z wymierzonego w nią ostracyzmu

AfD może mieć szansę na przejęcie rządów w Niemczech, jeżeli wycofa kontrowersyjnych polityków z pierwszego szeregu, zerwie z demagogią, przemyśli politykę wobec UE oraz Rosji – mówi „Rzeczpospolitej” prof. Werner Patzelt, politolog z Drezna.

Publikacja: 24.02.2025 17:12

Niemiecki politolog: AfD może nadal korzystać z wymierzonego w nią ostracyzmu

Alice Weidel

Foto: REUTERS/Soeren Stache

Partia Alice Weidel święci tryumfy, zwłaszcza we wschodnich landach Niemiec. W pięciu z sześciu z nich okazała się najsilniejszą partią. Czy nie pogłębi to wewnętrznego podziału w RFN?  

Nie oznacza to, że powstaje jakiś nowy głęboki podział z powodu sukcesu AfD w tzw. nowych landach. Mamy do czynienia z sytuacją, która miała miejsce w chwili na obszarze byłej NRD – silna była partia postkomunistyczna PDS i brała udział w rządach landowych. Mówimy obecnie raczej o zachowaniach wyborczych, które są na wschodzie inne niż na zachodzie, co ma wiele przyczyn kulturowych i historycznych. Na tej samej zasadzie inne są zachowania wyborcze w Bawarii. 

Czy jednak na wschodzie kraju nie tworzy się nowa rzeczywistość polityczna? 

Nie ulega wątpliwości, że AfD w Turyngii, Saksonii, Saksonii-Anhalt czy Meklemburgii-Pomorzu Przednim zastąpiła CDU. W chwili gdy Angela Merkel i CDU zaczęły odchodzić od wartości konserwatywnych, wielu ich wyborców zwróciło się w stronę AfD. Towarzyszyły temu określenia zwolenników tej partii mianem faszystów czy rasistów, którzy nie dorośli do systemu demokratycznego. Wzmocniło to proces odchodzenia od CDU. W dodatku od chwili, gdy partie mainstreamowe postanowiły ignorować AfD, twierdząc, że tylko one mogą sprawować rządy w kraju, ugrupowanie to stało się główną partią protestu w Niemczech. Jeżeli więc AfD nie popełni wielkich błędów, korzystać będzie nadal z wymierzonego w nią  ostracyzmu.

Czytaj więcej

AfD o sobie przed wyborami. „Ludzie mówią tak ostro o imigrantach, że musimy ich hamować”

AfD zbudowała swą pozycję głównie na krytyce polityki imigracyjnej. Jeżeli rząd Friedricha Merza wprowadzi drastyczne ograniczenia w polityce imigracyjnej, może to zburzyć fundament, na którym stoi AfD?  

Jeżeli uda się rozwiązać problemy imigracji i integracji, rzeczywiście pozbawić to może AfD głównego czynnika mobilizacyjnego. Z drugiej jednak strony dla wyborców AfD jest jasne, że CDU nie przedstawiła swych planów imigracyjnych, dlatego że dostrzega poważny problem społeczny. Ich zdaniem czyni to z politycznych przyczyn partyjnych, mających zapewnić CDU większą popularność. Mogą z tego wyciągnąć wniosek, że AfD musi być nadal silną partią, gdyż tylko w ten sposób może zmusić ugrupowania rządzące do skutecznych działań w sferze imigracji. 

Czy zdecydowanie prorosyjska i równocześnie antyamerykańska partia, jaką jest AfD, nie ma problemów tożsamościowych w chwili, gdy jest oficjalnie popierana przez amerykańską administrację? 

Zwłaszcza na wschodzie Niemiec odczuwalna jest osadzona głęboko romantyczna wizja Rosji. Ma historyczne uzasadnienie. AfD wychodzi z założenia, że z Rosją porozumienie jest możliwe, tak jak to było możliwe w przypadku zakończenia zimnej wojny. To jest zasadnicza przyczyna prorosyjskiego profilu AfD. W tej sytuacji przeciętny zwolennik AfD dochodzi do wniosku, że jeżeli obecnie USA dążą do porozumienia z Rosją, to znaczy, że Amerykanie przejrzeli na oczy i prezentują taki sam punkt widzenia, jaki od dawna promuje AfD.

Ci ludzie czują się więc w pewnym sensie dowartościowani tym, że polityka Trumpa jest zbieżna z ich oczekiwaniami. Mogą utwierdzić się w przekonaniu, że dobre relacje Niemiec z Rosją stać się mogą fundamentem pokoju w Europie, czego warunkiem jest zakończenie wojny w Ukrainie, tak jak tego chce Trump. 

Czy można określić datę, kiedy AfD obejmie rządy w Niemczech lub współrządzić w charakterze partnera koalicyjnego? 

Może to nastąpić pod warunkiem, że AfD wspierać będzie działania CDU oraz że rządowi Friedricha Merza nie uda się rozwiązać problemów imigracyjnych. Można sobie wyobrazić teoretycznie sytuację, w której koalicjanci Merza, czyli SPD, nie wyrażą zgody na określone działania w sferze ograniczenia imigracji. Wtedy przeważyć mogą głosy AfD w Bundestagu. Jednak w porozumieniu koalicyjnym CDU/CSU-SPD znajdzie się z pewnością klauzula zabraniająca partnerom koalicji szukania głosów opozycji w celu przeforsowania określonych projektów. 

Nie sposób więc ocenić, kiedy mogłoby dojść do koalicji partii chadeckich z AfD. W tym celu musiałoby dojść do głębokich przemian w CDU. Z kolei także AfD musiałaby się zmienić i wycofać z pierwszego szeregu niektórych najbardziej kontrowersyjnych polityków oraz zerwać z demagogią. Musi także przemyśleć swą sceptyczną politykę wobec UE, a nawet w sprawie Rosji. 

Partia Alice Weidel święci tryumfy, zwłaszcza we wschodnich landach Niemiec. W pięciu z sześciu z nich okazała się najsilniejszą partią. Czy nie pogłębi to wewnętrznego podziału w RFN?  

Nie oznacza to, że powstaje jakiś nowy głęboki podział z powodu sukcesu AfD w tzw. nowych landach. Mamy do czynienia z sytuacją, która miała miejsce w chwili na obszarze byłej NRD – silna była partia postkomunistyczna PDS i brała udział w rządach landowych. Mówimy obecnie raczej o zachowaniach wyborczych, które są na wschodzie inne niż na zachodzie, co ma wiele przyczyn kulturowych i historycznych. Na tej samej zasadzie inne są zachowania wyborcze w Bawarii. 

Pozostało jeszcze 85% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Polityka
Setki miliardów na Bundeswehrę. A co, jeżeli AfD dojdzie do władzy?
Polityka
Szefowie wszystkich partii Grenlandii wystosowali ostre oświadczenie po słowach Donalda Trumpa
Polityka
Sekretarz generalny NATO mówi o normalizacji stosunków z Rosją
Polityka
Aleksander Łukaszenko: Ukraińscy politycy dzwonili do Putina
Materiał Promocyjny
Współpraca na Bałtyku kluczem do bezpieczeństwa energetycznego
Polityka
Sądy nakazują Donaldowi Trumpowi przywrócenie do pracy zwolnionych urzędników
Materiał Promocyjny
Sezon motocyklowy wkrótce się rozpocznie, a Suzuki rusza z 19. edycją szkoleń