Co się zmieniło w w prawie celnym

To jedna ze zmian w [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=172986]ustawie Prawo celne[/link]. Wprowadziła ją [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=291446]nowelizacja z 7 listopada 2008 r. (DzU nr 215, poz. 1335)[/link]. Podobnie jak wiele innych nowości, z których najważniejsze omawiamy. Dotyczą one przedsiębiorców importujących lub eksportujących towary oraz ich przedstawicieli celnych.

[b]Zmiany weszły w życie 1 stycznia 2009 r., prócz całkowitego zwolnienia z cła paliw przewożonych w zbiornikach pojazdów silnikowych (obowiązuje od 1 grudnia 2008 r.).[/b]

[srodtytul]Zgłoszenia elektroniczne[/srodtytul]

Kilka nowości dotyczy zasad dokonywania zgłoszeń celnych. Najistotniejszą wydaje się to, że w razie złożenia zgłoszenia w formie elektronicznej organy celne mogą odmówić jego przyjęcia, a także przekazać uzasadnienie o jego unieważnieniu na wniosek zgłaszającego również w formie elektronicznej.

Wprowadzane zmiany sankcjonują w zasadzie stan wynikający z wdrożenia przez polską służbę celną nowych systemów informatycznych, wspomagających obsługę zgłoszeń celnych (m.in. system kontroli eksportu), lub mają na celu dostosowanie regulacji prawnych do planowanego umożliwienia importerom lub ich przedstawicielom dokonywania zgłoszeń celnych w formie elektronicznej również w procedurach importowych (z wykorzystaniem systemu Celina).

[srodtytul]Paliwo bez cła [/srodtytul]

Wskutek uchylenia art. 39 prawa celnego ze zwolnień od cła korzysta całość paliwa przewożonego w standardowych zbiornikach handlowych pojazdów samochodowych lub zbiornikach pojemników specjalnego przeznaczenia (np. naczep-chłodni zasilanych z własnego zbiornika paliwa), sprowadzanego z krajów trzecich. Wcześniejsze regulacje przewidywały tu limity w wysokości 600 lub 200 litrów na pojazd lub zbiornik.

Łagodniejsze dla osób przyjeżdżających do Wspólnoty przez polskie przejścia graniczne regulacje wynikają z wejścia w życie od 1 grudnia 2008 r. przepisów dyrektywy Rady 2007/74/WE z 20 grudnia 2007 r. w sprawie zwolnienia towarów przywożonych przez osoby podróżujące z państw trzecich z podatku od wartości dodanej i akcyzy. Należy jednak zaznaczyć, że zwolnienie od cła całości paliwa przewożonego w takich zbiornikach lub pojemnikach nie musi automatycznie powodować, że paliwo to podlegać będzie również zwolnieniu z VAT i z akcyzy. W podatku VAT i w akcyzie będą bowiem zachowane limity ilościowe, do których zwolnienie będzie mogło zostać zastosowane.

[srodtytul]Wykaz gwarantów [/srodtytul]

Wykaz gwarantów, którzy będą uprawnieni do udzielania gwarancji składanych w celu zabezpieczenia kwoty długu celnego, będzie publikowany w Dzienniku Urzędowym Ministerstwa Finansów, a nie – jak było wcześniej – w rozporządzeniu ministra finansów. Gwarantami takimi mogą być instytucje bankowe lub ubezpieczeniowe. Nowelizacja wprowadziła ułatwienie dla ministra finansów: zmiany w wykazie gwarantów pokrycia długu celnego mogą następować w komunikacie, a nie – jak do tej pory – poprzez zmianę stosownego rozporządzenia.

[srodtytul]Zabezpieczenie należności [/srodtytul]

Jeśli złożone zabezpieczenie nie pokryje kwoty wynikającej z długu celnego, organy mogą stosować odpowiednio przepisy ordynacji podatkowej, odnoszące się do zabezpieczeń wykonania zobowiązań podatkowych. Ponadto jeżeli zostanie stwierdzona nieważność decyzji określającej kwotę należności celnych lub decyzja taka zostanie uchylona a sprawa przekazana do ponownego rozpatrzenia przez organ celny, to na podstawie nowych przepisów kwota uiszczonych należności zostanie obligatoryjnie uznana za zabezpieczenie kwoty wynikającej z długu celnego. Wcześniej nie było uregulowań związanych z takimi sytuacjami. W razie więc uchylenia decyzji organu celnego osoba, która została uznana uprzednio za dłużnika celnego, miała problemy z odzyskaniem uiszczonej kwoty.

[srodtytul]Uproszczone procedury[/srodtytul]

Konsekwencją zmian we wspólnotowych przepisach celnych, dotyczących tzw. pojedynczego pozwolenia na stosowanie procedur uproszczonych (ang. Single Authorization for Simplified Procedures, w skrócie SASP) jest wprowadzenie stosownych zmian w prawie celnym. Dotyczą one m.in. zasad podziału pomiędzy Polskę a inny zainteresowany kraj kwoty cła pobranego z tytułu powstania długu celnego od przywożonych towarów. SASP funkcjonuje już, w nieco okrojonej formie, w niektórych krajach Unii Europejskiej jako tzw. SEA (ang. Single European Authorization), czyli pojedyncze pozwolenie europejskie. Na mocy takiego pozwolenia przedsiębiorcy importujący lub eksportujący towary przez terytorium innych krajów Unii Europejskiej mają możliwość dokonywania formalności celnych (m.in. składania zgłoszeń celnych) w urzędzie właściwym dla ich siedziby lub miejsca prowadzenia głównej księgowości, mimo że towary są fizycznie przedstawiane do kontroli celnej urzędowi znajdującemu się w innym kraju Wspólnoty.

Przyjęcie przez Polskę – w przepisach krajowych – regulacji dotyczących SASP stwarza podstawy do uzyskania m.in. przez polskich przedsiębiorców importujących towary przez terytoria innych krajów UE (np. przez niemieckie lub holenderskie porty) takiego pozwolenia. Ponadto przedsiębiorcy z innych krajów UE będą mogli skutecznie ubiegać się o uzyskanie lub rozszerzenie na Polskę pozwoleń wydanych przez tamtejsze administracje celne. Takie pozwolenie musi być jednak wydane w porozumieniu z polskimi organami celnymi.

[srodtytul]Do jakiego urzędu[/srodtytul]

Nowe przepisy wprowadzają również zmiany we właściwości rzeczowej organów celnych. Od 1 stycznia 2009 r. dyrektorzy izb celnych są uprawnieni m.in. do wydawania świadectw AEO, załatwiania wszystkich spraw związanych z rozpoczęciem i prowadzeniem działalności w składzie wolnocłowym i wolnym obszarze celnym, a także wydawania SASP.

Naczelnik urzędu celnego może udzielać pozwolenia na stosowanie procedury uproszczonej przy zakończeniu procedury składu celnego typu D czy też pozwoleń w zakresie prowadzenia składu celnego. Rozwiązanie to ma uprościć i skrócić postępowanie zarówno w przypadku wydawania pozwoleń na prowadzenie składu celnego, jak również w zakresie stosowania procedury składu celnego.

Inaczej niż poprzednio, w razie konieczności uznania przez organy celne miejsca dla jednorazowego dokonania w nim czynności przewidzianych przepisami (np. w sytuacji gdy towar ze względu na swoje specyficzne cechy nie może być fizycznie przedstawiony w urzędzie lub miejscu wyznaczonym przez organy), pozwolenie na dokonanie w tym miejscu formalności celnych będzie mógł wydać naczelnik właściwego urzędu celnego, a nie dyrektor izby celnej.

[srodtytul]Wyjaśnienia do taryfy celnej[/srodtytul]

Minister finansów w publikowanych przez siebie „Wyjaśnieniach do taryfy celnej” w Monitorze Polskim będzie uwzględniał jednie:

- noty wyjaśniające do zharmonizowanego systemu oznaczania i kodowania towarów (HS) oraz

- opinie klasyfikacyjne i decyzje Komitetu Systemu Zharmonizowanego.

Tym samym noty wyjaśniające do nomenklatury scalonej, które są publikowane w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich, oraz opinie klasyfikacyjne Rady Współpracy Celnej (WCO) nie będą już podstawą wyjaśnień opracowywanych przez ministra finansów.

[srodtytul]Dopuszczenie do obrotu [/srodtytul]

Nowością jest delegacja dla ministra finansów do określenia szczegółowych warunków i trybu postępowania w razie przemieszczenia na terytorium Polski towarów objętych procedurą dopuszczenia do obrotu ze względu na ich szczególne przeznaczenie (tzw. procedurą end-use). Inicjatywę tę należy ocenić pozytywnie, gdyż obecnie ani wspólnotowe, ani też krajowe przepisy nie regulują szczegółowo tego zagadnienia. W praktyce skutkuje to tym, że przedsiębiorcy korzystający z omawianej procedury nie mają całkowitej pewności, czy postępują prawidłowo, nawet jeżeli mają stosowne zapisy w pozwoleniach uzyskanych od organów celnych.

[srodtytul]Termin na zapłatę kary [/srodtytul]

Nowelizacja wydłużyła z dziesięciu do 14 dni termin na zapłatę kary pieniężnej, nałożonej przez dyrektora izby celnej za brak lub złożenie nieprawidłowego zgłoszenia Intrastat. Jest więc teraz taki sam jak termin na wniesienie odwołania od decyzji w tej sprawie. Dotychczas kara pieniężna musiała zostać zapłacona przez przedsiębiorcę, mimo że w ciągu kilku następnych dni mógł on jeszcze złożyć odwołanie od decyzji organu celnego, z którą się nie zgadzał.

[ramka]Urząd może zniszczyć towar dopiero po sądowym wyroku

Po nowelizacji podjęcie przez organ celny decyzji co do zniszczenia towarów lub ich sprzedaży jest możliwe dopiero wówczas, gdy uzyska od sądu orzeczenie o przepadku towarów na rzecz Skarbu Państwa.

Jeżeli sąd orzeknie przepadek wyrobów tytoniowych i produktów leczniczych, będą one obowiązkowo niszczone. Podobnie będzie z napojami alkoholowymi i kosmetykami, jeżeli – po orzeczeniu przepadku przez sąd – ich sprzedaż będzie niemożliwa lub znacznie utrudniona.

Nowe regulacje mają szczególne znaczenie dla firm tytoniowych i produkujących napoje alkoholowe, a także dla firm farmaceutycznych i kosmetycznych. Lepiej będą one bowiem chroniły ich prawa na wspólnotowym rynku.