Czy można uniknąć podatku za spadek z Niemiec?

Moja mama ma dostać w spadku od obywatelki Niemiec, mieszkającej na terenie Niemiec dom o wartości około 150 tys. euro. Obawia się jednak, że jako nie spokrewniona z tą osobą będzie musiała zapłacić wysoki podatek i to w dwóch krajach. Z tego co się dowiedziałyśmy do tej pory, wynika, że podatek miałby być zapłacony w ciągu miesiąca od otrzymania spadku. Czy tak jest naprawdę i czy można uniknąć zapłacenia podatku lub uzyskać zwolnienie od niego?

- pyta A.P.

Niestety, jak większość umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, również umowa między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku nie ma zastosowania do podatku od spadków i darowizn. W tej sytuacji trzeba sprawdzić, czy i jak opodatkowanie spadków reguluje prawo polskie, a jak niemieckie.

Zgodnie z art. 2 polskiej ustawy o podatku od spadków i darowizn (dalej u.p.s.d.) nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą podlega podatkowi, jeżeli w chwili otwarcia spadku (czyli śmierci spadkodawcy) nabywca (spadkobierca) był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.  Oznacza to, że mama będzie musiała rozliczyć podatek od niemieckiego spadku w Polsce, niezależnie od uregulowań w Niemczech.

Obowiązek podatkowy w Polsce powstaje z chwilą przyjęcia spadku. Jednak w przypadku spadku otrzymanego od cudzoziemca i położonego za granicą moment przyjęcia spadku ustala się według prawa tego obcego państwa.

W przypadku, gdy nabycie nie zgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem (np. orzeczeniem Niemieckiego sądu) obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się postanowienia (art. 6 ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn). Przy nabyciu w drodze dziedziczenia decydujące znaczenie ma data nabycia spadku.

W terminie miesiąca od przyjęcia spadku trzeba złożyć w urzędzie skarbowym zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych (formularz SD-3, dostępny na stronie internetowej ministerstwa finansów). Jeśli spadkodawca nie miał nigdy miejsca pobytu w Polsce, to urzędem właściwym do złożenia zeznania spadkowego będzie III Urząd Skarbowy Warszawa Śródmieście. W formularzu należy podać wartość rynkową spadku w przeliczeniu na złotówki po kursie średnim NBP z dnia powstania obowiązku podatkowego (zob. interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 29.10.2009 sygn. IBPBII/1/436-201/09/MZ)

Nie warto zapominać o wymienieniu w zeznaniu długów i ciężarów obciążających spadek, gdyż mogą one znacznie zmniejszą polski podatek.

Co można do nich zaliczyć? M.in. koszty ostatniej choroby spadkodawcy, jeżeli nie zostały pokryte za jego życia i z jego majątku, koszty pogrzebu spadkodawcy, łącznie z nagrobkiem, w takim zakresie, w jakim koszty te odpowiadają zwyczajom przyjętym w danym środowisku, koszty postępowania spadkowego, wynagrodzenie wykonawcy testamentu, obowiązki wykonania zapisów oraz poleceń zamieszczonych w testamencie, wypłaty z tytułu zachowku oraz inne obowiązki wynikające z przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących spadków. Nic nie stoi na przeszkodzie, by do ciężarów zaliczyć też np. hipoteki na odziedziczonej  nieruchomości, wartość ewentualnych służebności, podatek spadkowy zapłacony w Niemczech, wynagrodzenie prawnika, tłumacza oraz wszelkie inne należności, które spadkobierca poniósł lub zobowiązany będzie ponieść.  Potwierdził to  Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji podatkowej z 19 sierpnia 2008 r. (IBPB2/436-94/08/AA).

Dokumenty świadczące o istnieniu ciężarów i długów spadkowych trzeba dołączyć do zeznania.

Po potrąceniu wartości długów i ciężarów od wartości rynkowej spadku otrzymamy tzw. czystą wartość, która będzie stanowiła podstawę opodatkowania.  Od tej kwoty (pomniejszonej o tzw. kwotę wolną) należy liczyć podatek. Osoba niespokrewniona ze spadkodawcą zapłaci w Polsce podatek wedle skali z pkt 3 tabeli w art. 15 ust. 1 u.p.s.d.  W ciągu 14 dni urząd skarbowy wyda decyzję o wymiarze podatku. Wtedy trzeba będzie uiścić wymienioną w niej kwotę.