Reklama
Rozwiń
Reklama

Irena Lasota: Losowanie zamiast wyborów

Gdy rozpadał się Związek Sowiecki, uważało się, że przeciwieństwem komunizmu i antidotum nań są przede wszystkim wolne i demokratyczne wybory.

Publikacja: 25.04.2025 14:20

"Można sobie pomarzyć, że jakaś papuga wyciągnie kiedyś z milionów nazwisk idealnego prezydenta. Lub

"Można sobie pomarzyć, że jakaś papuga wyciągnie kiedyś z milionów nazwisk idealnego prezydenta. Lub choćby wójta" – pisze Irena Lasota.

Foto: PAP/Adam Komorowicz

Tak w każdym razie uważali amerykańscy politycy, ideolodzy i grupa ludzi, która z czasem stała się brygadami demokratyzacji. Brygady nosiły różne nazwy, w Polsce były to „brygady Marriotta”, w  Gruzji czy Bułgarii – „brygady Sheratona”, od nazw najdroższych hoteli w danym kraju. Z czasem amerykańskich pracowników na polu demokracji było coraz więcej, ich organizacje nosiły różne, mało komu co mówiące nazwy, jak USAID, NED, IRI. NDI, CIPE, IFESS – żeby wymienić tylko kilka przodujących. Już wcześnie zaobserwowałam pewien paradoks: w wielu postkomunistycznych krajach obywatele mieli dużo lepiej rozwinięty instynkt co do tego, czym jest demokracja i jak powinny wyglądać wolne wybory. Zachodni zaś doradcy mieli podręcznikowe, zazwyczaj skąpe, poglądy, czego mają uczyć autochtonów. Na Kaukazie i w krajach bałtyckich autochtoni zdali egzaminy z demokracji już w 1989 i 1990 r. w wyborach organizowanych przez Gorbaczowa i jego drużynę. Tam właśnie, bez doradców i nauczycieli z Zachodu, ludzie poszli masowo głosować i to na przeciwników władzy w Moskwie. W wielu republikach istniały Fronty Narodowe, często manipulowane przez komunistów, ale jak się okazało – bezskutecznie. Od tych właśnie wyborów zaczął się upadek Związku Sowieckiego. Pionierem była Litwa, której parlament, zwany jeszcze Sowietem, ogłosił niepodległość 11 marca 1990 r. Za Litwą poszły inne republiki.

RP.PL i The New York Times w pakiecie!

Kup roczną subskrypcję w promocji Black Month - duet idealny i korzystaj podwójnie!

Zyskasz dodatkowo pełny dostęp do The New York Times na 12 miesięcy.

W pakiecie otrzymasz dostęp do NYT: News, Games, Cooking, Audio, Wirecutter i The Athletic.

Reklama
Plus Minus
Podcast „Posłuchaj Plus Minus”: Jak straszy nas popkultura?
Materiał Promocyjny
Aneta Grzegorzewska, Gedeon Richter: Leki generyczne też mogą być innowacyjne
Plus Minus
„Jedyna. Biografia Karoliny Lanckorońskiej”: Materiał na biografię
Plus Minus
„Szepczący las”: Im dalej w bór, tym więcej drzew
Plus Minus
„Lot nad kukułczym gniazdem”: Wolność w kaftanie normy
Materiał Promocyjny
Osiedle Zdrój – zielona inwestycja w sercu Milanówka i… Polski
Plus Minus
„To był zwykły przypadek”: Ile kosztuje zemsta?
Reklama
Reklama