Fiskus może kwestionować darowiznę

Taką możliwość ma również Skarb Państwa, gdy majątku wyzbywa się osoba zalegająca z zapłatą podatku. Kolejnym potwierdzeniem tego jest wyrok Sądu Najwyższego (sygn. II CSK 130/08).

Zaległość z odsetkami na 111 tys. zł Sprawę, której to orzeczenie dotyczy, wszczął przeciwko Bartoszowi H. Skarb Państwa – naczelnik urzędu skarbowego. Bartosz H. jest synem Szymona H., który od 1986 r. prowadzi działalność gospodarczą. W 2002 r. urząd kontroli skarbowej wszczął postępowanie kontrolne dotyczące prawidłowości rozliczania się przedsiębiorcy z VAT w 2000 r. Zakończyło się ono 15 listopada 2002 r. wydaniem decyzji, w której urząd ustalił znaczną zaległość w zapłacie tego podatku.

W lutym 2003 r. wystawione zostało upomnienie, w którym fiskus wzywał Szymona H. do zapłaty zaległości ze stosownymi odsetkami i zagroził wszczęciem egzekucji. Dziesięć dni później Szymon H. i jego żona sprzedali notarialnie za 120 tys. zł przysługujące im spółdzielcze własnościowe prawo do mieszkania synowi Bartoszowi H.

Ponieważ prawo to było jedynym majątkiem, z którego fiskus mógłby ściągnąć całą swoją należność (w lutym 2003 r. z odsetkami wynosiła ona 111 tys. zł) od przedsiębiorcy, Skarb Państwa – na podstawie art. 527 kodeksu cywilnego – wystąpił do sądu o uznanie sprzedaży za bezskuteczną. Sąd I instancji uwzględnił to żądanie. Uznał, że celem transakcji było uniemożliwienie ściągnięcia zaległego podatku i że była to w istocie umowa darowizny. Sąd II instancji zaakceptował ten wyrok.

Sądy nie uwzględniły argumentu związanego z faktem, że w 1992 r. sąd zniósł wspólność majątkową między małżonkami H. Powodem był art. 215 § 2 i § 3 prawa spółdzielczego, w myśl którego, jeśli mieszkanie zostało przydzielone w czasie trwania małżeństwa na zaspokojenie potrzeb rodziny, to prawo do niego objęte jest wspólnością majątkową małżeńską bez względu na panujący między małżonkami ustrój majątkowy.

Przymusowa wspólność mieszkania Taką przymusową, ustawową wspólnością objęte było również prawo do mieszkania przekazane przez państwa H. synowi. Sądy odwołały się tu do art. 29 ordynacji podatkowej, w myśl którego w wypadku osób pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe obejmuje majątek odrębny (osobisty) podatnika oraz majątek wspólny jego i małżonka.

W skardze kasacyjnej Bartosz H. powołał się na fakt, że od 15 stycznia 2003 r. art. 215 prawa spółdzielczego przestał obowiązywać, oraz na uchwałę z 11 lutego 2005 r. (sygn. III CZP 79/04), w której Sąd Najwyższy uznał, że prawo do mieszkania przysługujące łącznie małżonkom, między którymi istniała rozdzielność majątkowa, stało się z 15 stycznia 2003 r. ich współwłasnością w częściach ułamkowych.

Wynika stąd, że przedmiotem darowizny były udziały rodziców należące do ich majątków odrębnych. Fiskus może więc co najwyżej uznać za bezskuteczną darowiznę udziału należącego do Szymona H., ale nie udziału jego żony.

Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną Bartosza H. Sędzia Gerard Bieniek wyjaśniał, że także w razie uznania wskazanej uchwały za trafną przytoczona argumentacja nie mogła podważyć zaskarżonego wyroku.

Zobowiązanie podatkowe bowiem powstało w 2000 r., a decyzję podatkową wydano w 2002 r., czyli w okresie, gdy prawo do mieszkania należało do majątku wspólnego małżonków H. Z art. 29 ordynacji podatkowej jednoznacznie wynika, że w takiej sytuacji fiskus może ściągnąć zaległość także z tego prawa.

masz pytanie, wyślij e-mail do autorki i.lewandowska@rp.pl