Kiedy kara umowna nie może być kosztem

Wydatek poniesiony przez spółkę na zapłatę kary umownej z tytułu odstąpienia od umowy nie może być przez nią uznany za koszt podatkowy

Publikacja: 05.12.2011 07:21

Kiedy kara umowna nie może być kosztem

Foto: www.sxc.hu

Red

Odstąpienie od umowy ma na celu jedynie ograniczenie strat spółki, a nie, jak tego wymaga art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, osiągnięcie przychodów lub zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów.

Tak orzekł WSA w Warszawie 10 listopada 2011 (III SA/Wa 369/11).

Spółka we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej oraz w skardze argumentowała, że zapłacona przez nią kara umowna z tytułu odstąpienia od umowy kupna nieruchomości powinna zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodu. Wskazała, że zawarła umowę, bo chciała nabyć nieruchomość pod budowę budynku mieszkalnego, ale wycofała się z niej po tym, gdy uzyskała informację, że na tej nieruchomości postawienie budynku mieszkalnego nie jest możliwe.

W ocenie spółki działała ona w tym celu, aby uniknąć dodatkowych strat, a pieniądze, które nie zostały zainwestowane na zakup nieruchomości, mogła przeznaczyć na inną, bardziej dochodową inwestycję.

Organ podatkowy nie zgodził się z tym stanowiskiem, wskazując, że na gruncie, który zamierzała kupić spółka, nie było możliwości wybudowania budynku mieszkalnego, co wynikało z planu zagospodarowania przestrzennego obejmującego tę nieruchomość. Ponieważ zakładana przez spółkę inwestycja nie mogła dojść do skutku ze względów obiektywnych, była z gospodarczego punktu widzenia nieracjonalna.

Sąd oddalił skargę spółki, wskazując, że art. 15 ust. 1 ustawy o CIT nie obejmuje swoim zakresem działań zmierzających do ograniczenia strat, a tak należy w ocenie sądu zakwalifikować działanie spółki w opisanej sprawie. WSA przypomniał, że zgodnie ze wskazanym przepisem ustawy o CIT za koszt uzyskania przychodu można uznać jedynie wydatek poniesiony w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

- Paweł Buda współpracownik Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Komentuje:

Jan Godyń starszy konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego (biuro w Katowicach)

Zaliczanie wydatków poniesionych na kary umowne do kosztów uzyskania przychodów jest kwestią budzącą kontrowersje w orzecznictwie sądów administracyjnych oraz interpretacjach organów podatkowych.

W przeszłości te ostatnie wyrażały rygorystyczny pogląd, odmawiając zaliczenia do kosztów podatkowych jakichkolwiek kar umownych. Argumentowały to brakiem związku z uzyskiwanymi przychodami lub zachowaniem albo zabezpieczeniem ich źródła. W późniejszym okresie złagodziły swoje stanowiska i zaliczenie kar umownych do kosztów podatkowych jest na ogół akceptowane, pod warunkiem że okoliczności skutkujące koniecznością zapłaty kary umownej nie są zawinione przez podatnika.

Co do zasady będą zatem kosztem uzyskania przychodów kary umowne wynikające z rozwiązywania umów na skutek zmiany warunków ekonomicznych i prognozowanych strat, jakie byłyby wynikiem kontynuacji takich umów.Dla oceny ewentualnego zawinienia podatnika w większości przypadków niezbędna jest analiza jego działań od momentu zawarcia danej umowy do wystąpienia okoliczności powodujących konieczność zapłaty kary umownej.

Zgodnie z powszechnie akceptowanym przez doktrynę poglądem do kosztów można zaliczyć również wydatki, które doprowadziły do poniesienia straty, pod warunkiem że na moment poniesienia wydatku działania podatnika można ocenić jako racjonalne i celowe. Innymi słowy, jeżeli w dniu zawarcia umowy racjonalnie działający podmiot ekonomiczny miał prawo oczekiwać zysków w wyniku jej realizacji, a następnie zmiana warunków gospodarczych spowodowała, że działalność taka stała się deficytowa, koszty poniesione w celu rozwiązania umowy i uniknięcia dalszych strat mogą być kosztami uzyskania przychodów.

W komentowanym przypadku należy uznać, że podatnik mógł nie dochować należytej staranności i przyczynić się w sposób zawiniony do konieczności zapłaty kary umownej. Trudno bowiem argumentować, że racjonalnie działający podmiot nie zweryfikowałby możliwości realizacji inwestycji budowlanej przez sprawdzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego przed zawarciem umowy przedwstępnej.

Podsumowując, o zaliczeniu wydatków na kary umowne do kosztów uzyskania przychodów będzie w każdym przypadku decydować całokształt okoliczności, w jakich umowa została zawarta, oraz przyczyn uzasadniających zapłatę kary umownej.

Odstąpienie od umowy ma na celu jedynie ograniczenie strat spółki, a nie, jak tego wymaga art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, osiągnięcie przychodów lub zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów.

Tak orzekł WSA w Warszawie 10 listopada 2011 (III SA/Wa 369/11).

Pozostało 94% artykułu
Konsumenci
Pozew grupowy oszukanych na pompy ciepła. Sąd wydał zabezpieczenie
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Sądy i trybunały
Dr Tomasz Zalasiński: W Trybunale Konstytucyjnym gorzej już nie będzie
Konsumenci
TSUE wydał ważny wyrok dla frankowiczów. To pokłosie sprawy Getin Banku
Nieruchomości
Właściciele starych budynków mogą mieć problem. Wygasają ważne przepisy
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Prawo rodzinne
Przy rozwodzie z żoną trzeba się też rozstać z częścią krów