Własność intelektualna (ang. intellectual property – IP) szczególnie dzisiaj odgrywa istotną rolę w kontekście globalnego rozwoju. Rolę tę będzie nadal zwiększać, stając się coraz częściej określana prawem nowych technologii oraz będąc podstawą budowy przemysłu kreatywnego. Warunkiem osiągania przez przedsiębiorstwa sukcesu jest bowiem podejmowanie strategicznych decyzji gospodarczych w oparciu o dostarczone dane i umiejętności ich ekonomicznej analizy. Realizacji tego zadania służą m.in. narzędzia sztucznej inteligencji, które są wykorzystywane do tworzenia i zarządzania własnością intelektualną. Niewątpliwie przewagę będą w przyszłości osiągać tylko te przedsiębiorstwa, które stawiają na innowacyjność. Innowacje można wspierać, udzielając własności przemysłowej ochrony – patentując wynalazki czy rejestrując wzory użytkowe i przemysłowe. W obszarze AI i w sektorze kreatywnym większe znaczenie będą miały natomiast modele ochrony oparte na prawach autorskich i prawach pokrewnych. Obok stosunkowo nowych podstaw ochrony prawnej, jak w przypadku baz danych, dużą wagę będzie miało poszukiwanie skutecznej ochrony interesów za pomocą roszczeń deliktowych. Przykład ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa na podstawie przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji dowodzi, że metoda oparta na możliwości uzyskiwania zakazów lub odszkodowań z tytułu czynów niedozwolonych stanowi nie tylko komplementarny, ale i konkurencyjny sposób ochrony własności intelektualnej.
Nie można też zapomnieć, że dla każdego z nas rezultaty pracy intelektualnej, takie jak literatura, muzyka, film, programy i gry komputerowe, a także design i moda, powinny stanowić przykłady dóbr niematerialnych, które zmieniają społeczeństwa i jednocześnie mają ciągle rosnące znaczenie ekonomiczne. Dostrzec należy w tym miejscu przede wszystkim nowe narzędzia i platformy komunikacji, w szczególności w świetle możliwości, jakie wiążą się z rozwojem mediów społecznościowych. Konieczne staje się więc dostosowywanie zasad korzystania z własności intelektualnej i jej nowych postaci do współczesnych standardów technologicznych, potrzeb użytkowników i gwarancji ochrony dla właścicieli praw. Podkreślając znaczenie IP w kontekście pracy twórców i wynalazców, należy ponadto zwrócić uwagę zarówno na wpływ innowacyjności i wynalazczości na gospodarkę, jak i twórczości artystycznej na kulturę. Nowoczesne technologie i biznes są przez IP ściśle ze sobą powiązane. W podobny sposób własność intelektualna, dzięki projektom realizowanym w kulturze i nauce, odgrywa znaczącą rolę w rozwoju przemysłu kreatywnego, w edukacji i w sektorze rozrywki.
Przy okazji IP Day warto więc ponownie przedstawić przedmioty własności intelektualnej i korzyści płynące z ich ochrony. Aktualną odpowiedź znaleźć powinno również pytanie, jak IP wpływa na gospodarkę w kontekście innowacyjności w Europie i w Polsce. Na omówienie – jako ważne wyzwanie, z którym prawo własności intelektualnej mierzy się na co dzień – zasługują również sposoby zwalczania towarów podrobionych i pirackich. Komentarza wymagają także przepisy wprowadzające w Polsce sądy do spraw własności intelektualnej – warto ustalić, czy rozwiązywanie sporów z obszaru IP stanie się proste i skuteczne. W tym dniu nie może też zabraknąć pytań o przyszłość IP, a ściślej o to, czy nowe technologie przyniosą rewolucję w regulacjach dotyczących IP, czy może jednak regulacje IP będą nadążać za rozwojem nowych technologii.
Podsumowaniem i jedną z konkluzji IP Day może być natomiast stwierdzenie, że podobnie jak innowacje uważa się za główny czynnik budowania przewagi konkurencyjnej, tak poziom ochrony własności intelektualnej pozwala zmierzyć międzynarodową konkurencyjność gospodarek narodowych. Kryteria, dzięki którym można wskazać kraje dysponujące skuteczną ochroną własności intelektualnej, pozwalają m.in. przesądzić o atrakcyjności danego rynku dla zagranicznych inwestycji. IP Day jest więc dobrą okazją do przypomnienia o celowości budowania nowoczesnego systemu ochrony własności intelektualnej oraz tworzenia innowacyjnej i kreatywnej gospodarki.
Jak w praktyce zmienia się prawo własności intelektualnej
Pierwsze przejawy ochrony własności intelektualnej pojawiły się już parę dobrych wieków temu. Nie cofając się jednak aż tak daleko, powinniśmy wrócić na chwilę do roku 1883, w którym podpisano najważniejszy akt prawny z punktu widzenia ochrony własności przemysłowej – konwencję paryską. Akt ten, będący umową międzynarodową, obowiązuje oczywiście do dzisiaj i nieraz stosuje się go (przynajmniej pomocniczo) do wykładni pojęć lub zasad rządzących tą dziedziną prawa. W roku 2020 można zadać sobie jedno pytanie: czy podstawowy akt prawa własności przemysłowej jest nadal aktualny?
