Wraz z napływającą do Europy falą uchodźców nowego znaczenia nabiera obowiązujący w Unii Europejskiej system przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.
Został on skodyfikowany w formie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy i finansowania terroryzmu. Jej nowa wersja przyjęta 20 maja 2015 r. zastąpi tzw. III Dyrektywę AML 25 czerwca 2017 r. Zaproponowane w potocznie nazywanej IV Dyrektywie AML zmiany mają wzmocnić rozwiązania wdrożone na podstawie obecnie obowiązujących regulacji. Ponadto na państwa członkowskie nakłada obowiązki, które w sposób systemowy ułatwią instytucjom obowiązanym skuteczniejszą realizację zadań w zakresie AML.
Rzeczywisty beneficjent
Jedną z ważniejszych zmian, jaka została wprowadzona IV Dyrektywą AML, dotyczy sposobu określania rzeczywistego beneficjenta (RB). Jest to osoba fizyczna, która jest właścicielem lub sprawuje kontrolę nad osobą prawną, będącą klientem instytucji finansowej.
Brak możliwości ustalenia RB jako osoby fizycznej, do tego dowolność w procedurach jego identyfikacji, powoduje, że niejednokrotnie określenie RB jest niemożliwe. W praktyce bardzo często proces ten kończył się na wskazaniu osoby prawnej będącej udziałowcem lub akcjonariuszem. W rezultacie cel, dla którego instytucja RB została powołana, nie był realizowany. Na tle tych nieprawidłowości w IV Dyrektywie – dla zapewnienia większej przejrzystości i dostępności informacji o rzeczywistych beneficjentach – państwa członkowskie zostały zobowiązane do przechowywania o nich informacji w centralnym lub innym rejestrze publicznym, np. w KRS. Dzięki temu w uzasadnionym przypadku każda osoba lub instytucja po zweryfikowaniu jej podstawowych danych będzie miała możliwość sprawdzenia informacji zawartych w każdym z rejestrów. Jednak wiadome jest, że aby takie dane znalazły się w centralnym rejestrze, musiałby istnieć obowiązek ich przekazywania przez podmioty gospodarcze, np. podczas rejestracji podmiotów w KRS. W związku z tym w polskim porządku prawnym konieczne będą liczne zmiany legislacyjne.
Oczywiście to tylko jedna z propozycji, w jaki ustawodawca polski może wdrożyć rozwiązania prezentowane w IV Dyrektywie. Przy takim rozwiązaniu regulacyjnym IV Dyrektywa wprowadzi obowiązek posiadania informacji o RB przez każdą osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej. Oznacza to, że przedsiębiorca będzie zobowiązany do posiadania takiej informacji, nawet jeśli nie podlega co do zasady standardom określonym w systemie AML. Dla instytucji obowiązanych takie rozwiązanie systemowe z pewnością ułatwi identyfikację, a następnie weryfikację RB.
