Kiedyś czytelniczka, zmęczona najwyraźniej sprawą sądową, zadzwoniła do redakcji z odległego miasta z pytaniem, co ma zrobić, bo sędzia na nią niemal krzyczy na rozprawach, a następna za dzień czy dwa. I cóż tu wymyślić? – Niech pani weźmie ze sobą kuzynkę, sąsiadkę czy koleżankę i nie będzie na sali sama z sądem. I jak ręką odjął, sędzia nie był już napastliwy.
Najprostsze rozwiązanie takiego problemu, choć czasem kosztowne, to prawnik, najlepiej sprawny, obowiązkowy. Drugim sposobem jest jakaś forma grupowego postępowania. Nieprzypadkowo, kiedy oglądamy reportaż o jakimś skandalu, aferze w tzw. terenie, to jest tam wielu ludzi. W grupie jest im raźniej.
Polski proces czy to o odszkodowanie, czy o zanieczyszczenie powietrza lub wody w okolicy jest indywidualny. Podsądny sam musi się zmagać nie tylko z przeciwnikiem, ale i z sądową machiną. A na dodatek chociaż sale rozpraw mają ławki dla publiczności, to zwykle jej nie ma. Na szczęście rolę publiczności poniekąd przejmują kamery, a zawsze ktoś może zajrzeć do nagrania. Chodzi mi tu jednak nie o raczej rzadkie niestosowne zachowania w sali sądowej, ale o naturalny ciężar prowadzenia sądowego sporu.
Sposobem na zmniejszenie tego ciężaru dla wnoszących sprawy jest niewątpliwie pozew zbiorowy. Szkoda, że w Polsce zafundowano nam przed kilku laty wąską formę tego procesu, na dodatek sądy zajmujące się pierwszymi z nich skwapliwie zaczęły tę ścieżkę zawężać.
Kilka dni temu przed warszawskim sądem ruszył taki proces kilkudziesięciu posiadaczy volkswagenów, żądających po 30 tys. zł odszkodowania za wadliwe oprogramowanie silników zaniżające poziom spalin w autach. Pięć bitych godzin zajęła wymiana argumentów prawników obu stron oraz sędziów, czy takiego odszkodowania można dochodzić w postępowaniu grupowym, czy to ma być sąd polski czy niemiecki, czy właścicieli aut można traktować tak samo jak leasingobiorców, czy w ogóle można tu mówić o szkodzie i kiedy ewentualnie ona powstała. Prawnicy wyciskali z siebie ostatnie poty, ale sami członkowie grupowego pozwu mogli podchodzić do sprawy na większym luzie.
