Perspektywa pojawienia się w spółce nowego inwestora jest okazją do refleksji nad dalszą inwestycją w spółkę także po stronie akcjonariuszy mniejszościowych. Zmiana wiodącego akcjonariusza wpływa na strategię i cele biznesowe spółki, a także oddziałuje na sytuację mniejszości i wykonywanie przez nią praw korporacyjnych w spółce. Kodeks spółek handlowych (k.s.h.) przyznaje akcjonariuszom mniejszościowym narzędzia, których zastosowanie, choć nie zawsze zgodne z zamysłem ustawodawcy, stanowi argument w negocjacjach dotyczących ich przyszłego statusu w spółce lub też wyjścia z niej z odpowiednim zyskiem.
Jednym z modeli inwestycji obarczonych największym ryzykiem szantażu korporacyjnego ze strony akcjonariuszy mniejszościowych jest nabycie przez nowego inwestora wiodącego pakietu akcji z przeznaczonej dla niego emisji, na podstawie uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego z wyłączeniem prawa poboru dotychczasowych akcjonariuszy na podstawie art. 433 § 2 k.s.h. Ekspozycja na ryzyko szantażu korporacyjnego istnieje w tym przypadku na wielu płaszczyznach. Po pierwsze, uchwała o podwyższeniu kapitału z wyłączeniem prawa poboru musi spełniać daleko idące kryteria formalne. Po drugie, przesłanka wyłączenia prawa poboru, jaką jest interes spółki, stwarza szerokie pole do interpretacji i tym samym ryzyko skutecznego zakwestionowania uchwały ze względu na naruszenie dobrych obyczajów, pokrzywdzenie akcjonariusza i niezachowanie przez akcjonariuszy interesu spółki.
Kluczowa opinia zarządu
Zachowanie prawidłowej procedury powzięcia uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego z wyłączeniem prawa poboru wymaga nie tylko uzyskania w toku głosowania większości 4/5 głosów i uprzedniego zamieszczenia uchwały w porządku obrad, ale przede wszystkim przedstawienia przez zarząd walnemu zgromadzeniu, przed powzięciem uchwały, pisemnej opinii uzasadniającej wyłączenie prawa poboru oraz proponowanej ceny emisyjnej akcji lub podstaw do jej ustalenia.
Wymóg ten wynika z art. 433 § 2 in fine k.s.h., a jego dochowanie ma istotny walor zarówno dla procesu przekonania akcjonariuszy do głosowania za uchwałą, jak i obrony jej prawidłowości w przypadku ewentualnego zaskarżenia. Jest to dokument, w którym zarząd spółki może przedstawić uzasadnienie dla wyłączenia prawa poboru, powołując się na konieczność wprowadzenia nowego inwestora, pozyskania finansowania dla inwestycji planowanych przez spółkę, a także uzasadnić, dlaczego pozyskanie kapitału w innej formie jest niecelowe lub niemożliwe, choćby ze względu na ograniczone możliwości aktualnych akcjonariuszy. Rzetelnie przygotowana pisemna opinia zarządu stanowi podstawowy dowód wspierający stanowisko zarządu i spółki w ewentualnym postępowaniu zabezpieczającym i sądowym.