Marek Rumak: Los Luboutina w rękach Trybunału

Panie powinny przeczytać ten artykuł z ponadprzeciętną uwagą, panowie zaś mogą być spokojni – wyrok Trybunału będzie dotyczył jedynie butów z wysokimi obcasami. Swoboda używania czerwonej podeszwy w butach męskich nie jest zagrożona.

Od czego się zaczęło

Christian Louboutin jest znanym stylistą i projektantem słynącym głównie z damskich butów z wysokimi obcasami. Wspólnym i najbardziej charakterystycznym ich elementem rozpoznawczym jest czerwona podeszwa. Nie dziwi więc, że w 2009 r. Louboutin zgłosił do rejestracji jako znak towarowy Beneluksu (obejmujący Holandię, Belgię, Luksemburg) graficzny znak zawierający w sobie czerwony kolor podeszwy.

Co istotne, taki sposób zgłoszenia oznacza, że Louboutin zastrzegł jako znak towarowy jedynie czerwony element – czyli podeszwę buta, a nie jego kontury czy kształt jako całość.

Po uzyskaniu rejestracji (zgłoszenie ograniczono do butów z wysokimi obcasami) Louboutin pozwał holenderską spółkę Van Haren o naruszenie jego praw do znaku. Spółka wprowadziła bowiem do obrotu buty z czerwoną podeszwą.

Powództwo uwzględniono, ale sąd holenderski – w wyniku sprzeciwu od wyroku zaocznego złożonego przez Van Haren – podał w wątpliwość, czy tego rodzaju oznaczenia mogą być w ogóle rejestrowane jako znaki towarowe. Zadał więc pytanie prejudycjalne: czy pojęcie „kształtu" w rozumieniu dyrektywy 2008/95 jest ograniczone do trójwymiarowych cech towaru, takich jak kontury, rozmiar i objętość towaru, czy też obejmuje również inne cechy towaru, jak kolor.

Artykuł 3 ust. 1 lit. e) dyrektywy wskazuje bezwzględne przeszkody rejestracji znaków towarowych i stanowi, że nie rejestruje się oznaczeń, które składają się wyłącznie z kształtu zwiększającego znacznie wartość towaru. Gdy zaś taki znak został już zarejestrowany, może zostać unieważniony jako niespełniający bezwzględnych przesłanek rejestracyjnych.

Rzecznik generalny musiał rozstrzygnąć, czy znak zarejestrowany na rzecz Louboutina powinien być zakwalifikowany jako „zwykły" znak towarowy w postaci czerwonego koloru czy też jako składający się z kształtu towar, ale wymagający także ochrony koloru, o którym mowa w art. 3 ust. 1 lit. e) dyrektywy.

Rzecznik stwierdził, że chociaż sporny znak towarowy zmierza do ochrony określonego koloru, to nie jest ona wymagana w sposób abstrakcyjny, lecz na potrzeby naniesienia tego koloru na podeszwę buta z wysokim obcasem, zgodnie z przedstawieniem znaku. Tak więc, znak ten należy zrównać raczej ze znakiem składającym się z kształtu towaru, ale wymagającym ochrony dla koloru w związku z tym kształtem – a nie ze znakiem towarowym składającym się z koloru samego w sobie.

Alternatywne rozwiązania

Aby udzielić pełnej odpowiedzi na postawione pytanie prejudycjalne, rzecznik zbadał dopuszczalność rejestracji znaku dla obu przypadków.

Rzecznik zdecydował, że jeśli Trybunał uzna ostatecznie (inaczej niż on), iż znak należy traktować jako zwykły znak w postaci koloru samego w sobie, należy do niego zastosować przesłanki oceny zdolności rejestracyjnej koloru jako znaku towarowego wypracowane w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości, a zwłaszcza w wyroku w sprawie Libertel (z 6 maja 2003 r., C 104/01). W wyroku tym wskazano cały szereg ograniczeń w rejestracji znaku w postaci samego koloru, m.in. konieczność uwzględnienia interesu ogólnego, przejawiającego się w tym, by nie ograniczać w sposób nieuzasadniony dostępności kolorów dla innych przedsiębiorców.

Jeśli jednak Trybunał uzna – tak jak rzecznik generalny – że oznaczenie należy rozpatrywać jako znak składający się z kształtu towaru i wymagający ochrony dla koloru w związku z tym kształtem, znak ten będzie podlegał zakazowi rejestracji zgodnie z art. 3 ust. 1 lit. e) dyrektywy.