Aleksander Hall: Jak odbudować naszą wspólnotę

Większość mojej publicystyki od jesieni 2015 roku poświęciłem krytyce rządów PiS-u. Trzy zagrożenia związane z tymi rządami uważałem za najważniejsze. Po pierwsze to skłócanie Polski z Unią Europejską, a także z państwami do niej należącymi, które są naszymi najważniejszymi partnerami w Europie, co prowadziło do marginalizacji naszych wpływów w UE i osłabiania tej wspólnoty w czasach coraz bardziej niebezpiecznych. Po drugie – tworzenie państwa, w którym coraz większa, nie zawsze formalna, władza skoncentrowana jest w jednym, partyjnym ośrodku, kosztem władz konstytucyjnych, a zwłaszcza władzy sądowniczej. I po trzecie: świadome, głębokie dzielenie wspólnoty narodowej, co najdobitniej wyrażały słowa Jarosława Kaczyńskiego, określające przeciwników PiS-u jako „Polaków gorszego sortu”.

Z tych powodów przyjąłem z satysfakcją odsunięcie PiS-u od władzy i – w miarę moich skromnych możliwości – starałem się do tego przyczynić.

Nie miałem jednak złudzeń i nadziei, że wraz z przejęciem władzy przez koalicję 15 października nastanie czas „szczęśliwej Polski”, wieszczony przez polityków Koalicji Obywatelskiej i Nowej Lewicy. Mój sceptycyzm wynikał nie tylko z trudnego położenia międzynarodowego Polski, postawy obozu Jarosława Kaczyńskiego, ale także ideologicznych tendencji dominujących w Nowej Lewicy i coraz bardziej widocznych w programie Koalicji Obywatelskiej.

Problem wojny „polsko-polskiej”

Po symbolicznych stu dniach rządów koalicji rządzącej mogę już spróbować ocenić, czy trzy największe zagrożenia związane z rządami PiS-u zniknęły lub zostały zmarginalizowane. Najważniejsza i widoczna zmiana dokonała się w europejskiej polityce Polski. Polega ona na zaangażowaniu się naszego państwa w proces wzmacniania UE, aby mogła stać się drugim – obok USA – filarem Zachodu. Jest ona zgodna z naszym interesem narodowym i przyniosła już wymierne korzyści, takie jak odblokowanie środków z KPO.

Czytaj więcej

Polityka

Donald Tusk o 100 konkretach: Myślałem, że 100 dni to kawał czasu

Każdy z nas ma jakieś wady. Moją największą jest chyba niecierpliwość - mówi Donald Tusk w nagran...

Mniej spektakularna zmiana – nie bez potknięć – dokonuje się w przywracaniu porządku konstytucyjnego i praworządności. Niezbyt szybkiemu tempu zmian i potknięciom w ich wprowadzaniu trudno się dziwić ze względu na instytucjonalne „zabetonowanie” wpływów PiS-u przez obóz Jarosława Kaczyńskiego, gdy sprawował władzę, a także obstrukcję ze strony prezydenta. Niemniej kierunek zmian został przez rząd wytyczony i jest realizowany, przede wszystkim przez ministra sprawiedliwości. Wprowadzane zmiany nie mają rewolucyjnego charakteru, ale uważam, że to dobrze. Są zgodne z interesem państwa i służą obywatelom.

Najgorzej sprawy się mają z odbudowywaniem wspólnoty Polaków. Moim zdaniem jesteśmy podzieleni nie mniej, niż byliśmy przed wyborami parlamentarnymi. Być może nawet bardziej, bo do starych podziałów doszły także nowe.

Odbudowanie wspólnoty narodowej było jednym z głównych przesłań wyborczych Trzeciej Drogi. Także obecnie wicepremier Władysław Kosiniak-Kamysz, lider PSL, przypomina o tym zadaniu, uznając je za niezbędny i pierwszy warunek bezpieczeństwa Polski. Głębokie podziały wśród nas mają wiele przyczyn, ale wielka odpowiedzialność za ich celowe pogłębianie spada na siły polityczne. O odpowiedzialności PiS-u pisałem wielokrotnie. Także po utracie władzy to ugrupowanie nie jest zainteresowane łagodzeniem podziałów. Do odbudowywania wspólnoty Polaków nie przyczyniają się także poczynania Nowej Lewicy i znacznej części polityków KO. Donald Tusk w kampanii przed ubiegłorocznymi wyborami zapowiadał, że po zwycięstwie wyborczym nie ograniczy się do rozliczenia rządów PiS-u, ale doprowadzi do pojednania Polaków. Wydaje się jednak, że ma to być pojednanie na warunkach zwycięzców wyborów, a więc z góry skazane na porażkę.

Wcale nie uważam, że pojednanie Polaków wymaga pobłażliwości wobec naruszania konstytucji i prawa przez polityków i funkcjonariuszy obozu, który sprawował władzę w latach 2015–2023. Przeciwnie, sądzę, że ich bezkarność świadczyłaby o słabości państwa i stanowiła zachętę do nadużywania władzy przez kolejne ekipy rządzące.

Najpoważniejsza przeszkoda na drodze prowadzącej do odbudowania wspólnoty Polaków i zakończenia zjawiska nazywanego „wojną polsko-polską” jest gdzie indziej.

Polacy są dziś znacznie bardziej różnorodni światopoglądowo i ideowo, niż było to przed niemal 20 laty, gdy pogrążyliśmy się w żałobie po śmierci Jana Pawła II. Tę różnorodność trzeba uznać i szanować. To jest wstępny i najważniejszy warunek mozolnej odbudowy poczucia naszej wspólnoty. Największa odpowiedzialność za realizację tego zadania spoczywa na tych, którzy sprawują władzę w państwie. Obecnie spoczywa więc w największym stopniu na koalicji 15 października, a szczególnie na szefie koalicyjnego rządu. Sądzę, że najpoważniejszą przeszkodą po stronie rządzącej większości, aby mieć istotne sukcesy w odbudowywaniu wspólnoty narodowej, jest postawa lewicy i znacznej części KO wyrażających przekonanie, że to one i tylko one mają ofertę, która sprawi, że już niebawem nadejdzie czas szczęśliwej Polski.

Słaba oferta dla konserwatystów

Ta oferta jest jednak skierowana przede wszystkim do obywateli naszego kraju o zdecydowanie liberalnych i lewicowych poglądach, dotyczących wizji społeczeństwa, kultury i tradycji. Ma bardzo niewiele do zaoferowania konserwatystom i tradycjonalistom, ale także tym reprezentantom humanistycznego światopoglądu, którzy uważają, że życie ludzkie zasługuje na ochronę od jego początku. Nawet w wyborach samorządowych sprawa radykalnej liberalizacji ustawodawstwa ograniczającego aborcję znalazła się na sztandarach Nowej Lewicy i – na skromniejszym miejscu – Koalicji Obywatelskiej i posłużyła do otwartych i nieco zakamuflowanych ataków na koalicjanta – Trzecią Drogę, która w tej kwestii szanuje wolność sumienia swych parlamentarzystów. Smutne jest, że kampania na rzecz radykalnej liberalizacji ustawodawstwa ograniczającego aborcję odbywa się pod hasłem realizacji praw człowieka, chociaż – jeśli przyniesie sukces – uniemożliwi w naszym kraju prawną ochronę życia ludzkiego w najwcześniejszej fazie rozwoju.

Likwidowanie podziałów w społeczeństwie było jednym z głównych przesłań wyborczych Trzeciej Drogi. Na zdjęciu Władyslaw Kosiniak-Kamysz, lider PSL

Foto: Filip Naumienko/REPORTER

Przedstawiciele obozu liberalno-lewicowego bardzo lubią odwoływać się do potrzeby okazywania tolerancji, szacunku dla różnorodności, otwartości na inność, ale gdy w kwestiach światopoglądowych, ideologicznych, wizji społeczeństwa i kultury spotykają się z odmiennością, a nawet tylko wątpliwościami, bynajmniej nie wykazują tolerancji, szacunku dla odmiennych poglądów i gotowości do dialogu. Często reagują wygłaszaniem kategorycznych sądów, nieznoszących sprzeciwu i inwektywami. Widzieliśmy tego próbkę w zachowaniu parlamentarzystek, w tym także wchodzących w skład Rady Ministrów, w stosunku do Szymona Hołowni, marszałka Sejmu, gdy „ośmielił się” przesunąć debatę nad projektami ustaw dotyczącymi liberalizacji prawa antyaborcyjnego na termin tuż po wyborach samorządowych.