Prąd i ciepło zamiast góry śmieci

Uczestnicy debaty „Nie tylko wiatraki i panele słoneczne", która odbyła się w redakcji „Rz", uznali, że odpady można wykorzystywać do wytwarzania energii w Polsce w znacznie większej skali niż dotychczas. Możliwe to jest zwłaszcza w biogazowniach, elektrociepłowniach, spalarniach i oczyszczalniach ścieków.

W Polsce na finiszu jest budowa kolejnych spalarni dzięki unijnym funduszom z poprzedniej perspektywy budżetowej UE (2007–2013), w efekcie na koniec tego roku działać będzie sześć takich obiektów, m.in. w Poznaniu i Krakowie. Rządowy program rozwoju biogazowni sprzed kilku lat pod hasłem „biogazownia w każdej gminie" nie został zrealizowany, a tylko przy nielicznych oczyszczalniach działają instalacje do produkcji energii. Uczestnicy debaty dyskutowali o możliwości i uwarunkowaniach dalszego rozwoju tego typu inwestycji.

Wykorzystanie odpadów do produkcji energii wpisuje się w plany unijne związane nie tylko z ochroną środowiska, ale i rozwojem odnawialnych źródeł (OZE), bo na przykład część (42 proc.) energii z takiego spalania uważana jest właśnie za zieloną energię.

Prezes Seen Holding Rafał Lipiński wskazał podczas debaty na problem kosztów pozyskania energii i ciepła z odpadów. – Chodzi o to, by przyjąć takie formy dofinansowania, które łączyłyby rozwiązanie dwóch problemów w zakresie zagospodarowania odpadów i produkcji zielonej energii. Jeśli energia z odpadów mimo dofinansowania nadal będzie zbyt droga, to odbije się to negatywnie na całej gospodarce i naszych budżetach domowych – mówił.

Z unijnymi funduszami łatwiej i taniej

Dyrektor Piotr Górnik z Fortum uważa, że obecnie realizowane inwestycje w spalarnie i elektrociepłownie nie wystarczą do wykorzystania znacznej części odpadów dostępnych w Polsce. Skala tych projektów powinna być większa, zwłaszcza że są nowoczesne rozwiązania technologiczne umożliwiające produkcję energii przy zachowaniu najwyższych standardów ochrony środowiska. I przypomniał szwedzkie doświadczenia w tym zakresie, gdzie np. 20 proc. ciepła sieciowego pochodzi ze spalania odpadów. Zdaniem dyrektora Górnika w dużych miastach w Polsce powinny też powstawać nowoczesne elektrociepłownie wielopaliwowe.

Budowę pierwszej z nich Fortum zaczyna w Zabrzu za ok. 870 mln zł. Zakład o mocy 220 MW będzie gotowy za trzy lata i do produkcji energii i ciepła w skojarzeniu (kogeneracja) wykorzystywać będzie węgiel, paliwo alternatywne z odpadów i biomasę. – Realizowane przez nas projekty mają charakter komercyjny, ale dzięki zewnętrznemu wsparciu zarówno na etapie inwestycji, jak też w fazie operacyjnej mogą być bardziej konkurencyjne – mówił w czasie debaty dyr. Górnik.

Prezes Unii Producentów i Pracodawców Przemysłu Biogazowego Sylwia Koch-Kopyszko uważa, że dofinansowanie projektów wykorzystujących odpady jest konieczne. – Jeśli państwo tego nie zrozumie, trudno będzie realizować kolejne inwestycje – dodała.

Zdaniem prezesa Lipińskiego dofinansowanie będzie potrzebne czy to na etapie inwestycji czy potem, po jej uruchomieniu – w postaci certyfikatów. – Ale trzeba w tym kontekście pamiętać o uwzględnieniu w rachunku kosztów zarówno efektu ekologicznego zagospodarowania odpadów (gate fee), jak i ostatecznej ceny wyprodukowanej energii. Jeżeli chcemy żyć w czystym środowisku, to społeczeństwo musi akceptować dodatkowe koszty ekologiczne – dodał.

Zdaniem Jakuba Batora z zarządu Katowickiego Holdingu Komunalnego (KHK) nawet bez wsparcia unijnego mogą powstawać kolejne inwestycje, np. spalarnie. – Od przyszłego roku będą obowiązywały nowe przepisy zakazujące składowania odpadów o wartości energetycznej powyżej 6 MJ na tonie i jeśli uda się je faktycznie wyegzekwować, to będą miały znaczenie dla nowych projektów – dodał.

KHK jest inwestorem spalarni w Krakowie o mocy elektrycznej ok. 8 MW i cieplnej ok. 35 MW. Mają kosztować ok. 673 mln zł, w tej kwocie jest unijne dofinansowanie – ok. 372 mln zł, reszta to wkład własny ok. 301 mln zł, którego częścią jest pożyczka z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w wysokości około 298 mln zł.

Prezes NFOŚiGW Małgorzata Skucha poinformowała w czasie debaty, że Komitet Monitorujący Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014–2020 będzie analizował możliwości zastosowania zwrotnych instrumentów (m.in. pożyczek) dla konkretnych obszarów, w tym właśnie projektów z zakresu gospodarki odpadami, jak np. spalarnie. Zależnie od tych analiz okaże się, czy te inwestycje otrzymywać będą wsparcie w postaci instrumentów zwrotnych czy też w formie dotacji, tak jak to było w poprzednich latach, czyli perspektywie 2007–2013. Jej zdaniem inwestycje powinny wpisywać się w Krajowy Plan Gospodarki Odpadami i wynikające z niego plany wojewódzkie. – Chodzi o to, by moce instalacji nie były zbyt duże – nieadekwatne do strumienia odpadów. Dopóki wojewódzkie plany nie będą zaakceptowane przez ministra środowiska, nie będzie dofinansowania z NFOŚiGW – dodała prezes Skucha.