Europejska szansa planu Morawieckiego

Technologie przenikają naszą codzienność. Nie znoszą stagnacji ani biurokracji. Nie jesteśmy w stanie za nimi nadążyć. Sama zmiana okazuje się właściwie jedyną stałą rzeczą w dzisiejszym świecie. Wpływ technologii takich jak big data, internet rzeczy czy industry 4.0 jest coraz bardziej widoczny. Technologie te zapewniają dokładniejszą diagnostykę zdrowotną (np. przy okazji badań nad rakiem) czy innowacyjne rozwiązania w e-edukacji (np. platformy szkoleniowe łączące studentów z potencjalnymi pracodawcami). Sprawiają, że ruch drogowy jest płynniejszy, zmniejszają emisję dwutlenku węgla. Pomagają przewidywać katastrofy naturalne i tym samym sprawniej dostarczać pomoc.

Technologie informatyczne i komunikacji (ICT) są jedną z najszybciej rozwijających się gałęzi gospodarki, wpływając na transformację innych jej sektorów. Niemiecka Akademia Nauki i Technologii przewiduje, że tzw. internet rzeczy ma potencjał zwiększenia produktywności firm o 30 proc. Powstaje zatem pytanie, jak wykorzystać ich potencjał, tak zmieniając legislację, by pobudzała innowacyjność.

Temu procesowi towarzyszy wiele kontrowersji i wyzwań, np. jak zadbać o równowagę między rozwojem innowacyjności a przestrzeganiem prywatności danych albo jak wyposażyć ludzi w odpowiednie umiejętności. Najprościej rzecz ujmując – jak przygotować się na cyfrową rzeczywistość?

Przestawić się na myślenie cyfrowe

Technologie cyfrowe zmieniają nie tylko nasz styl życia, ale i sposób myślenia. W USA innowacyjny pomysł wprowadzany jest na rynek, podczas gdy w Chinach kopiowany, a w Europie regulowany. Europa powinna zmienić podejście do nietradycyjnych rozwiązań, jeśli nadal chce się rozwijać gospodarczo, konkurować na rynkach globalnych, tworzyć nowe miejsca pracy oraz świadczyć usługi cyfrowe dla swoich obywateli na najwyższym poziomie.

Niezwykle ważna jest elastyczność prawodawców, zmniejszanie przez nich barier regulacyjnych i nadmiernej biurokracji czy stanowienia sprzecznych regulacji. Powinni się oni kierować zasadą „think digital", która oznacza proinnowacyjne i prokonkurencyjne myślenie oraz takie zasady prawne, które w razie konieczności łatwo będzie dostosować do nowych uwarunkowań. Chodzi również o uwzględnienie globalnej natury technologii cyfrowych, które potrzebują międzynarodowych standardów – przecież chmura czy big data nie mają granic. Niezbędne jest także zasięganie opinii podmiotów będących częścią transformacji cyfrowej poprzez konsultacje czy powoływanie eksperckich grup doradczych.

Dane to waluta XXI wieku

Paliwem, które sprawia, że najnowsze technologie mają potężną siłę, są dane, ich analiza w czasie rzeczywistym i swobodny przepływ tam, gdzie pomagają w zarządzaniu ruchem ulicznym, w obserwacji rozwoju cukrzycy u pacjentów czy bardziej wydajnym zarządzaniu energią. Zaufanie, że dane, którymi się dzielimy, są bezpieczne, jest niezbędne.

Dlatego ważne jest wypracowanie zbioru zasad w ramach prac nad prawem UE o ochronie danych osobowych, które będą wdrożone do polskiego porządku legislacyjnego. Prawo powinno zapewnić skuteczną ich ochronę, nie zwiększając liczebności i tak już nabrzmiałej biurokracji, ponieważ hamuje ona innowacyjność gospodarki, a tym samymi każdego z nas. Kodeksy dobrych praktyk czy dobrowolne inicjatywy interesariuszy, chociażby europejski przewodnik dla małych i średnich przedsiębiorstw o bezpiecznym poruszaniu się w chmurze, to także przykład inicjatyw pomagających zrozumieć, jak skutecznie i bezpiecznie zarządzać rozwiązaniami technologicznymi.

Edukacja według Einsteina

Innowacyjność i rozwój gospodarki oraz społeczeństwa cyfrowego opiera się na umiejętnościach informatycznych, kreatywności oraz umiejętności krytycznego myślenia. Powstające nowe miejsca pracy w sektorze ICT wymagają nowych umiejętności z pogranicza różnych dziedzin. Według Booz & CO tylko w 2011 r. powstało ich na świecie 6 mln. Wzrasta zapotrzebowanie na kwalifikacje pozwalające sprawnie poruszać się w cyfrowym świecie. Raport „#SMARTer2030" przewiduje, że do 2030 r. technologie cyfrowe umożliwią 2,5 mld ludzi na świecie znalezienie pracy w gospodarce cyfrowej.

Jeśli chcemy nadal rozwijać się cyfrowo i zmniejszyć bezrobocie, musimy dopasować się do potrzeb rynku i przygotować na powstawanie nowych miejsc pracy, które będą wymagały nowych umiejętności. Według raportu World Economic Forum „The Future of Jobs" 65 proc. dzieci przystępujących dziś do nauki w szkole podstawowej na świecie będzie zatrudnionych w miejscach pracy, które nawet jeszcze nie istnieją. Systemy edukacyjne muszą przejść reformy, by nauka nie polegała na przyswajaniu faktów, ale – jak mawiał Albert Einstein – trenowała mózg do myślenia.

Szkoły powinny rozwijać młodych ludzi, uczyć podejmowania inicjatyw, przedsiębiorczości, komunikowania, pracy w zespole i niepoddawania się przy pierwszej porażce. Ci, którzy zdecydują się założyć start-up, potrzebują warunków, by rozwijać skrzydła, a my powinniśmy im w tym pomagać. W końcu małe i średnie przedsiębiorstwa są kwintesencją europejskiej gospodarki, tworząc ponad 80 proc. miejsc pracy.

Firmy te potrzebują jasnych reguł, łatwiejszego dostępu do kapitału oraz odpowiedniego wsparcia technologicznego i szkoleniowego, by mogły się rozwijać i działać na globalnym rynku, tworząc nowe miejsca pracy. Europa i Polska powinny znaleźć swoją niszę i pozycjonować się na wspieranie nowych i rozwój już istniejących firm wokół tzw. gospodarki 4.0.