Jak składka, komu wypłata na szkodę

Radzi Cezary Orłowski, prawnik z Wydziału Prawnego, Biura Rzecznika Ubezpieczonych

Czytelnik ubezpieczył dom. Jego zdaniem jest wart 600 tys. zł, więc od tej kwoty wyliczono składkę. Z tzw. kalkulatora do wyceny stosowanego przez ubezpieczyciela wynika jednak, że dom podobny do jego budynku powinien kosztować na rynku 100 tys. zł mniej. Firma jednak ubezpieczyła go na więcej. Od jakiej kwoty w przypadku szkody firma będzie liczyła wysokość ubezpieczenia?

– Przypadek powyżej opisany w praktyce ubezpieczeniowej występuje pod nazwą nadubezpieczenia. Fakt przyjęcia do umowy ubezpieczenia wyższej sumy ubezpieczenia niż wynika to z wartości rzeczywistej ubezpieczonego mienia nie powinien mieć żadnego wpływu na kwestię wyliczenia odszkodowania.

Wyższa suma ubezpieczenia poprawia sytuację osoby ubezpieczonej, gdyż wysoka wartość górnej granicy odpowiedzialności ubezpieczyciela zabezpiecza osobę ubezpieczoną przed przedwczesnym wyczerpaniem sumy ubezpieczenia, np. w sytuacji kilku szkód o dużych rozmiarach zaistniałych w okresie ubezpieczenia. Natomiast, w przypadku gdy umowa ubezpieczenia nie dopuszcza możliwości ubezpieczenia nieruchomości na wyższą wartość niż rynkowa, wówczas opisana powyżej sytuacja powinna skutkować obniżeniem sumy ubezpieczenia do wysokości odpowiadającej wartości rzeczywistej i w konsekwencji prowadzić do rekalkulacji składki ubezpieczeniowej oraz zwrotu jej nadpłaconej części ubezpieczającemu.

Czytelniczka pisze: mieszkanie zostało ubezpieczone, gdyż bank kredytujący jego zakup zażądał tego od klienta. Klient ma więc obowiązek zrobienia cesji z ubezpieczenia nieruchomości. Problem czytelniczki polega na tym, że mieszkanie ubezpieczone jest na 150 tys. zł, a ona ma wobec banku tylko 70 tys. zł długu. Natomiast ubezpieczyciel w umowie cesji wpisuje pełną kwotę – 150 tys. zł, bo mówi, że nie może inaczej. Zatem w razie szkody odszkodowanie w całości wpłynie do banku?

– W umowach kredytowych banki oprócz zabezpieczenia w postaci hipoteki stosują także ubezpieczenie nieruchomości połączone z przelewem wierzytelności z umowy ubezpieczenia na bank (cesja).

Ubezpieczyciel w wyniku podstawienia podmiotowego cesjonariusza – czyli banku – w miejsce właściciela nieruchomości, jest zobowiązany wobec ostatniego do realizacji wypłaty odszkodowania. Zasadą wówczas jest, że całą kwotę odszkodowania bank przeznacza na spłatę kredytu, a następnie ewentualną nadpłatę rozlicza bezpośrednio z kredytobiorcą.

W praktyce ubezpieczyciele prowadzą proces likwidacji szkody wspólnie z ubezpieczonym do czasu ustalenia wysokości odszkodowania. Następnie występują do banku z zapytaniem o sposób, w jaki ma nastąpić uregulowanie należności, tzn. czy odszkodowanie należy wypłacić na rachunek banku, czy też cedenta (ubezpieczonego).

Z punktu widzenia prawnego występowanie z ww. zapytaniem nie jest konieczne, skoro w drodze cesji uprawnionym do odszkodowania jest wyłącznie bank. Jednakże postępowanie takie wynika ze względów praktycznych, bowiem może się zdarzyć, tak jak w opisanej powyżej sytuacji, że wysokość odszkodowania będzie wyższa niż zadłużenie klienta wobec banku. W takiej sytuacji bank będzie zainteresowany tylko zaspokojeniem swojej wierzytelności, np. do kwoty 70 tys. zł, zaś co do pozostałej części odszkodowania udzieli ubezpieczycielowi dyspozycji, aby ten przelał należność na wskazany przez ubezpieczonego numer rachunku bankowego. Bank w ten sposób, już na etapie likwidacji szkody, dokonuje rozliczenia kredytu z ubezpieczonym.

Dokąd po pomoc

• Klient firmy ubezpieczeniowej może wystąpić ze skargą do Rzecznika Ubezpieczonych.

• Rzecznik Ubezpieczonych może zwrócić się do ubezpieczyciela o wyjaśnienie sprawy.