Zwrot waloryzacji kaucji mieszkaniowej. Ważny wyrok WSA

Jednym z podstawowych zadań skarbówki jest dbanie o należne państwu wpływy budżetowe. Szkopuł w tym, że często szuka zysków tam gdzie nie powinna. Jej urzędnicy próbują sięgnąć głębiej do kieszeni wszystkich, nawet tych których nie stać na własne mieszkanie i korzystają z najmu komunalnego. Na szczęście czasami z marnym skutkiem. Potwierdza to jeden z najnowszych wyroków Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie.

Kaucja mieszkaniowa — z PIT czy bez?

Spór zaczął się od wniosku o interpretację podatkową. Wystąpiła o nią spółka miejska. Wyjaśniła, że została utworzona zgodnie z przepisami ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego, a jej jedynym właścicielem jest samorząd. Jej podstawowym celem jest wykonywanie zadania własnego gminy w zakresie zarządzania i gospodarowania jej zasobem mieszkaniowym oraz nieruchomościami komunalnymi powierzonymi w zarząd. Z wniosku wynikało, że spółka zajmuje się budowaniem budynków mieszkalnych i ich eksploatacją na zasadach najmu po stawkach czynszu o wysokości regulowanej ustawowo.

Wnioskodawca zauważył, że gospodarując zasobem mieszkaniowym dokonuje różnorodnych czynności, m.in. przed zawarciem umowy najmu pobiera od przyszłych najemców kaucje zabezpieczające należności z tytułu najmu i ewentualnych roszczeń właściciela.

Spółka szczegółowo opisała zasady waloryzacji, potrąceń i zwrotu kaucji. A chciała odpowiedzi czy zwracana kwota zwaloryzowanej kaucji, pomniejszonej o tę wpłaconą początkowo, stanowi przychód opodatkowany PIT? Sama uważała, że takie należności powinny być obojętne podatkowo, bo stanowią jedynie zwrot zabezpieczenia prawidłowego wykonania umowy najmu. Niemniej zawnioskowała o wyjaśnienie czy jako płatnik ma obowiązek naliczyć, pobrać i odprowadzić zaliczkę na PIT oraz sporządzić informację dla najemcy. 

Czytaj więcej

Nieruchomości

Zwrot kaucji mieszkaniowej a podatek dochodowy

Fiskus uznał, że od zwrotu zwaloryzowanej kaucji należy mu się podatek. W jego opinii w sytuacji, gdy kwota zwrotu kaucji jest wyższa od wpłaconej, najemca osiąga przysporzenie majątkowe, które stanowi przychód z innych źródeł. Zastrzegł jedynie, że w przypadku wpłat przed 1995 r., ustalając wartość wniesionego wkładu należy uwzględnić przepisy o denominacji złotego. Jednak obstawał przy swoim, że różnica pomiędzy wypłaconą zwaloryzowaną kwotą kaucji mieszkaniowej, a uprzednio uiszczoną również stanowi dla najemcy podlegający opodatkowaniu przychód z innych źródeł.

W konsekwencji fiskus uznał, że takie przysporzenie majątkowe powinno zostać przez najemcę rozliczone w rocznym zeznaniu podatkowym składanym za rok, w którym ją otrzymał. Na spółce nie ciąży jednak obowiązek potrącenia zaliczek, a jedynie ma sporządzić i przekazać PIT-11 z tego tytułu.

Waloryzacja kaucji mieszkaniowej bez podatku

Ta argumentacja nie przekonała spółki. Zaskarżyła interpretację i miała rację, bo szczeciński WSA ją uchylił.  Po wnikliwej analizie przepisów cywilnych dotyczących kaucji WSA zauważył, że ustawa o PIT jaj nie definiuje. Zgodnie zaś z definicjami słownikowymi za kaucję uważa się pewną sumę pieniężną, złożoną jako gwarancję dotrzymania zobowiązania i stanowiącą odszkodowanie w razie niedopełnienia zobowiązania. Zatem kaucja mieszkaniowa stanowi w istocie zabezpieczenie ewentualnych roszczeń właściciela powstałych w czasie trwania stosunku najmu. Co więcej jak zauważył sąd ze swej natury ma ona charakter zwrotny.

Tymczasem jak podkreślił WSA przychód jest określonym przyrostem majątkowym, którego otrzymanie musi mieć charakter definitywny. Zatem co do zasady kaucja mieszkaniowa jest świadczeniem o charakterze zwrotnym, czyli obojętnym z punktu widzenia PIT. 

Co istotne sąd nie dopatrzył się też przychodu w przypadku jej waloryzacji. Nie miał bowiem wątpliwości, że taka waloryzacja nie prowadzi do przysporzenia majątkowego najemcy, a jedynie ma zapewnić, że nie poniesie on, z uwagi na okoliczności, na które nie ma on wpływu, rażącej straty.

Waloryzacja nie prowadzi do przysporzenia

W konsekwencji różnica między zwaloryzowaną a kaucją w nominalnej wysokości nie stanowi definitywnego przysporzenia po stronie najemcy. Nie mieści się więc w pojęciu przychodu podatkowego, bo stanowi w całości świadczenie zwrotne.