W środę Naczelny Sąd Administracyjny wydał wyrok korzystny dla trójki spadkobierców Marii Bnińskiej, którym udało się odzyskać dwór w Kobielach Wielkich. Przesądził bowiem, że nie dojdzie do wznowienia postępowania w tej sprawie. Domagał się tego wójt Kobieli Wielkich.
Dzięki temu orzeczeniu rodzina będzie mogła wpisać się jako jego właściciele w księdze wieczystej.
Obecnie dwór jest opuszczony i w ruinie. Dwukrotnie też się spalił. Syn Marii Bnińskiej zapowiada, że razem z siostrami przywróci dawny jego blask.
– Mam nadzieję, że stopniowo uda się go wyremontować i będziemy mogli w nim zamieszkać – mówi Andrzej Bniński.
Dwór ruina, a wójt skarży
O dawny dom rodzinny nieżyjąca Maria Bnińska walczyła od 1989 r. Dwór z parkiem modrzewiowym został odebrany jej rodzinie po II wojnie światowej na podstawie dekretu o reformie rolnej.
Dwór chciała odzyskać na podstawie § 5 rozporządzenia ministra rolnictwa i reform rolnych w sprawie wykonania dekretu PKWN.
Początkowo miała z tym wielkie problemy, m.in. wojewoda łódzki odmówił zwrotu dworu. Później jednak jego decyzję uchylił minister rolnictwa i rozwoju wsi. Jego zdaniem był zbędny na cele reformy rolnej i można go zwrócić Marii Bnińskiej. Przeciwko temu zaprotestował wójt Kobieli Wielkich. Jego zdaniem decyzja zwrotowa została wydana przy zastosowaniu złej podstawy prawnej. Nie wolno bowiem stosować już § 5 rozporządzenia. Wynika to z postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 1 marca 2010 r., który stwierdził, że moc obowiązująca § 5 wyczerpała się z chwilą zakończenia w latach 50. ubiegłego wieku działań związanych z przeprowadzeniem reformy rolnej.
Uchwała to podstawa
Przemysł obronny, kontrakty, przetargi, analizy, komentarze
Wójt złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Ale ten nie przyznał mu racji. Jego zdaniem § 5 dalej można stosować w wypadku nieruchomości przejmowanych na podstawie dekretu o reformie rolnej. Wynika to z dwóch uchwał NSA wydanych w tej sprawie. Chodzi o uchwałę siedmiu sędziów z 5 czerwca 2006 r. oraz z 10 stycznia 2011 r.
Kilka dni przed wyrokiem WSA zmarła Maria Bnińska, a sprawę w jej imieniu zaczęła prowadzić trójka jej spadkobierców.
Wójt nie poddał się i złożył skargę do NSA. I tym razem przegrał z kretesem.
Trybunał nie wiąże
Przed NSA decyzji ministra rolnictwa bronił jego przedstawiciel.
– Wójt nie ma racji, postanowienia TK nie stosuje się tylko uchwały – mówi Michał Prawda z MRiRW. Podobnego zdania był Michał Mosakowski, adwokat rodziny Bnińskich.
NSA przyznał im rację. Jego zdaniem sądy administracyjne, orzekając, są związane tego typu uchwałami. Natomiast postanowienie TK nie wiąże w tym wypadku. Wspomniane uchwały NSA podjął m.in. dlatego, że po postanowieniu TK nie było wiadomo, czy można prowadzić sprawy na podstawie § 5 czy nie.
sygn. akt: I OSK 2651/14
Jakie zwracano pałace i dwory zwracano
W tej chwili w Ministerstwie Rolnictwa czeka kilkaset wniosków dawnych właścicieli i ich spadkobierców o zwrot pałaców, dworów i parków zabranych im na podstawie dekretu o reformie rolnej
Wiele już wróciło do dawnych właścicieli. Wśród nich:
* pałac z parkiem w Podzamczu wrócił do Zamoyskich,
* pałac i park w Pełkiniach-Wygarkach, odzyskali Czartoryscy,
* pałac w Krzeszowicach wrócił do Potockich.
Wszędzie NSA orzekał tak samo – nieruchomości te nie powinny być objęte dekretem o reformie rolnej.
Z kolei bez konieczności przeprowadzenia batalii przed NSA rozstrzygnięto zwrot pałacu: w Gardzienicach Rzewuskim, o czym zadecydował wojewoda. Na mocy ugody potomkowie Aleksandra Zamoyskiego dostali 17 mln zł w zamian za zrzeczenie się roszczeń do pałacu w Kozłówce, utraconego na mocy dekretu o reformie rolnej.
