Chamstwo w świecie modernizmu

Szaleństwo Le Corbusiera

Szwajcar bywał w rezydencji wielokrotnie, a jego obecność stała się częstsza niedługo po tym, jak kochankowie ze sobą zerwali. Grey wyprowadziła się na początku lat 30., by poświęcić swój talent projektowi kolejnej rezydencji w nieodległym Menton. I właśnie wtedy zaczęła się obsesja Le Corbusiera na punkcie E-1027. Regularnie w nim gościł.

Fascynował się jego rozwiązaniami, w końcu zaczął ozdabiać oszczędne białe ściany rysunkami. Zapewne rzecz przeszłaby bez echa, gdyby nie ich temat. Jego rysunki i polichromie były tak obsesyjnie naznaczone erotyzmem, że krytycy przezwali je aktami „jawnej fallokracji". W zamyśle Le Corbusiera obrazy przedstawiały splecione w miłosnym akcie ciała Grey i Badoviciego, ale w ich tle była tylko zazdrość i upokorzenie okradzionego z pomysłów wielkiego artysty. Le Corbusier, zdaniem jednego ze współczesnych krytyków Rowana Moore'a, czuł się zdruzgotany faktem, że autorką arcydzieła modernizmu była kobieta. By zatrzeć to wrażenie, „jak obsikujący swoje terytorium pies" musiał rysunkami zaznaczyć swoją dominację.

Gwałtowny protest E. Grey

I paradoksalnie świat uwierzył, że to właśnie on jest twórcą projektu. Dała mu zresztą na to szansę Grey, która nie spieszyła się z potwierdzeniem swojego autorstwa. Kiedy jednak zobaczyła rysunki, wpadła w furię. Nazwała je aktem zwyczajnego wandalizmu. Brutalną ingerencją w czysty i harmonijny projekt. Niewiele jednak mogła zrobić. Rysunki Le Corbusiera stały się częścią artystycznego projektu E-1027, podobnie zresztą jak jego nagie zdjęcia wykonywane w czasie prac malarskich. Czy ów malarski wandalizm, a zarazem obsesyjna próba zawłaszczenia cudzego dzieła, miały szansę skończyć się dla któregokolwiek z bohaterów tej historii szczęśliwie? Le Corbusier bezskutecznie próbował w kolejnych latach nabyć E -1027. W końcu zadowolił się maleńką działką na wschód od słynnej willi, gdzie postawił minimalistyczną, rustykalną Cabanon de Vacanses, chatkę wakacyjną, w której spędzał każde lato, szukając spokoju i inspiracji.

Samotna śmierć geniusza

Zachowało się wiele jego zdjęć przy projektach w tej niewielkiej budce. W pamięci zostaje zwłaszcza jedno, z kilkoma, obsesyjnie powtarzającymi motywy z rysunków z E-1027, obrazami w tle. Do legendy przeszły również jego codzienne kąpiele w lazurowych wodach zatoki. Po jednej z nich zresztą nigdy już do swojego Cabanon de Vacances nie wrócił. Utonął w 1965 roku w  wieku siedemdziesięciu ośmiu lat w spokojnej śródziemnomorskiej toni przy Cap Martin. Ale nawet jego śmierć nie wygasiła do końca emocji wokół E-1027. Eileen Grey nigdy nie zapomniała i nie wybaczyła. Do końca uznawała, że sprofanował jej dzieło z wyjątkowo niskich pobudek. A już żartem historii jest, że właśnie ta bezczelna profanacja uczyniła jej pierwszy projekt tak sławnym.