Jedna piąta wartości nieruchomości do odzyskania, ale tylko do końca grudnia

[b]Rz: Jakie wymogi powinna spełnić osoba, która chce się starać o odszkodowanie za nieruchomości pozostawione za wschodnimi granicami Polski?[/b]

[b]Tomasz Tatomir z Kancelarii Chałas i Wspólnicy:[/b] Podstawowy wymóg, jaki musi spełniać osoba starająca się o odszkodowanie na podstawie ustawy o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej, określa art. 2. Jasno stwierdza, że osobą mogącą dochodzić odszkodowań jest obywatel polski, który posiadał takie obywatelstwo 1 września 1939 r. i zamieszkiwał w tym dniu na byłym terytorium RP oraz opuścił je z powodu wypędzenia bądź w związku z rozpoczętą w 1939 r. wojną.

[b]A co w sytuacji, kiedy właściciel mienia zza Buga już nie żyje? Czy spadkobiercy mają prawo do rekompensaty?[/b]

W przypadku śmierci właściciela nieruchomości pozostawionej poza obecnymi granicami Polski prawo do rekompensaty przysługuje wszystkim bądź wybranym między sobą spadkobiercom. Jednak i w stosunku do nich istnieje wymóg posiadania obywatelstwa polskiego.

Warto tu zauważyć, że pomimo iż zdarzały się przypadki, gdy osobom uprawnionym odmawiano prawa do rekompensat ze względu na to, że po zakończeniu wojny nie wróciły do Polski i na stałe zamieszkały w innym kraju, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (sygn. I SA/ WA 1136/08) stwierdził, że ustawa nie wymaga, aby uprawniony do rekompensaty powrócił na teren Polski po zakończeniu II wojny.

[b]Jak wygląda procedura starania się o rekompensatę?[/b]

Z punktu widzenia interesanta sama procedura sprowadza się do złożenia wniosku o wydanie decyzji potwierdzającej prawo do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami państwa. Jednak zgodnie z art. 6 ustawy do wniosku wymagane jest dołączenie kilku dokumentów, m.in. świadczących o pozostawieniu nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej (szczegółowy spis – w ramce poniżej).

[b]A gdy dokumenty są zebrane, gdzie należy się zgłosić?[/b]

Wniosek składa się do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania urzędu wojewódzkiego. Dalsze etapy proceduralne leżą już teraz po stronie tego organu. Wnioski rozpatruje i ocenia wojewoda. Ma on dwie możliwości albo wydanie pozytywnej decyzji w formie postanowienia, albo odmowa potwierdzenia prawa do rekompensaty. W razie pozytywnego rozpatrzenia wniosku wojewoda wzywa do wskazania jednej z wybranych form realizacji prawa do rekompensaty określonej w art. 13 ust. 1 ustawy oraz do wskazania numeru rachunku bankowego w przypadku wyboru świadczenia pieniężnego realizowanego w formie przelewu.

Wojewoda może też wezwać do dołączenia do wniosku operatu szacunkowego sporządzonego przez rzeczoznawcę majątkowego, w którym została określona wartość nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Natomiast w przypadkach nabycia na własność lub w użytkowanie wieczyste nieruchomości Skarbu Państwa wojewoda może zażądać dołączenia operatu szacunkowego, w którym została określona wartość nabytego prawa własności nieruchomości albo wartość nabytego prawa użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej i wartość położonych na niej budynków, a także innych urządzeń albo lokali.

Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku wojewoda ma za zadanie wyliczenie wartości rynkowej nieruchomości pozostawionej poza obecnymi granicami RP. Określa się ją na podstawie nieruchomości podobnych, położonych na obszarze porównywalnych rynków lokalnych funkcjonujących obecnie w RP (odpowiednie zestawienie, na podstawie którego jest prowadzone porównywanie, znajduje się w art. 11 ust. 2 ustawy). Zgodnie z art. 11 ust. 5 ustawy wartość nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami RP określa się według stanu na dzień ich pozostawienia oraz według cen albo kosztów odtworzenia na dzień sporządzenia wyceny.

[b]Jakie formy rekompensaty mogą wybrać wnioskodawcy?[/b]

Mają oni do wyboru możliwości wymienione w art. 13 ust. 1 wspomnianej ustawy. Są to:– zaliczenie wartości nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej na poczet: ceny sprzedaży nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa albo ceny sprzedaży prawa użytkowania wieczystego przysługującego Skarbowi Państwa, albo opłat z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowych stanowiących własność Skarbu Państwa i ceny sprzedaży położonych na nich budynków oraz innych urządzeń lub lokali, albo też opłaty za przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa;– świadczenie pieniężne wypłacane ze środków Funduszu Rekompensacyjnego.

Istotną częścią tego przepisu jest ust. 2, który stanowi, że zaliczenia wartości nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej dokonuje się w wysokości równej 20 proc. wartości tych nieruchomości. Wysokość świadczenia pieniężnego stanowi 20 proc. wartości pozostawionych nieruchomości. Równoznaczne jest to z tyn, że dostaniemy tylko 1/5 wartości pozostawionej nieruchomości.

[b]Czy to może być satysfakcjonujące dla osób starających się o odszkodowania?[/b]

Wydaje się, że nie. Nie odzyskują one przecież pełnej rekompensaty za pozostawione na Wschodzie mienie, lecz tylko jej znikomą część. Trudno też nie odnieść wrażenia, że ustawodawca celowo odwleka sprawę wypłaty odszkodowań, licząc na upływ czasu. Zwrot pełnej rekompensaty wiąże się bowiem z dużymi nakładami finansowymi, które mogą powodować spore obciążenie dla budżetu państwa.

[ramka][srodtytul]Nieruchomości za Bugiem[/srodtytul]

[ul][li]Mienie zabużańskie to mienie pozostawione za wschodnimi granicami Polski po II wojnie światowej[/li]

[li]Pozostawione niedobrowolnie, ale z powodu wypędzenia bądź opuszczenia go ze względu na rozpoczętą w 1939 roku wojnę[/li]

[li]Od trzech lat problem mienia zabużańskiego reguluje ustawa z 8 lipca 2005 roku o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU nr 169, poz. 1418)[/li]

[li]Ustawa określa wymagania oraz procedurę uzyskania prawa do rekompensaty[/li][/ul]

[/ramka]

[ramka][srodtytul]Zanim zgłosisz roszczenie[/srodtytul]

[b]Jakie dokumenty trzeba skompletować, starając się o rekompensatę:[/b]

[ul][li]Dowody, które świadczą o pozostawieniu nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej z przyczyn wypędzenia bądź opuszczenia w związku z rozpoczętą w 1939 r. wojną oraz o rodzaju i powierzchni tych nieruchomości,[/li]

[li]Dowody, które świadczą o posiadaniu obywatelstwa polskiego,[/li]

[li]Dowody potwierdzające miejsce lub miejsca zamieszkania wnioskodawcy, a w przypadku gdy wnioskodawcą jest spadkobierca, również dowody potwierdzające miejsca zamieszkania po przybyciu na obecne terytorium RP osób uprawnionych do wystąpienia z tym wnioskiem w miejsce właściciela nieruchomości; w przypadku braku tych dowodów do wniosku dołącza się oświadczenie wnioskodawcy o miejscu lub miejscach zamieszkania tych osób,[/li]

[li]Oświadczenia o wskazaniu osoby uprawnionej, w przypadku gdy jest kilku współwłaścicieli i wskażą oni osoby ze swojego grona, które będą uprawnione do rekompensaty,[/li]

[li]Oświadczenia o dotychczasowym stanie realizacji prawa do rekompensaty.[/li][/ul]

W przypadku śmierci właściciela nieruchomości, której wniosek dotyczy, należy dołączyć:

[ul][li]Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo o dziale spadku,[/li]

[li]Oświadczenie o wskazaniu osoby uprawnionej.[/li][/ul]