Jak wybudować ciepły dom

Straty ciepła przez ściany zewnętrzne mogą wynosić nawet 30 proc. w ogólnym bilansie energetycznym budynku. Dlatego coraz więcej osób budujących domy sprawdza parametry nie tylko materiałów ściennych, ale także każdej przegrody: okien, drzwi, stropu.

- Odpowiednia izolacyjność ścian ma ogromny wpływ na koszty ogrzewania naszego domu. Izolacyjność cieplną przegrody określa się za pomocą współczynnika przenikania ciepła U - mówi Monika Mychlewicz z firmy Xella Polska.

Współczynnik przenikania ciepła to parametr oznaczony symbolem U, podawany w jednostkach W/(mkw. K), który określa wielkość przepływu ciepła przez jednostkową powierzchnię danej przegrody budowlanej, jeśli po dwóch jej stronach panuje różnica temperatur w wysokości 1K. Na jego podstawie można określić straty cieplne osobno dla danej przegrody.

Niska wartość współczynnika U oznacza, że ubytki ciepła będą niewielkie, co będzie miało ogromny wpływ na nasze przyszłe rachunki za ogrzewanie. Wartość tego współczynnika zależy od rodzaju i grubości materiału, z którego wykonane są ściany, ale także od charakteru przegrody.

Zmiany w prawie

- Od początku roku obowiązują nowe przepisy dotyczące warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 5 lipca 2013 r. zaostrza wymagania termoizolacyjności budynków - przypomina Monika Mychlewicz.

Maksymalna wartość współczynnika przenika ciepła U dla ścian zewnętrznych wynosi aktualnie 0,25 W/(mkw. K), a wcześniej było to 0,30 W/(mkw. K). W rozporządzeniu zapisane są kolejne etapy ograniczania zużycia energii, które nastąpią w latach 2017 i 2021 – wówczas współczynnik U dla ścian wyniesie odpowiednio 0,23 W/(mkw. K) oraz 0,20 W/(mkw. K).

Nowe warunki techniczne to efekt dostosowywania polskich przepisów budowlanych do wymogów Unii Europejskiej w zakresie obniżania energochłonności obiektów użytkowych i mieszkalnych. Zakładają one stopniowe wprowadzanie zmian w przepisach budowlanych krajów członkowskich tak, by od 2021 roku wszystkie nowe budynki były budowane w standardzie niemal zeroenergetycznym.

- Świadomi inwestorzy, którzy teraz planują budowę domu już myślą o przyszłości. Starają się, aby zarówno projekt domu, jak i materiały do jego budowy spełniały wymagania na 2021 rok.To bardzo rozsądne podejście, gdyż dzięki temu za kilka lat ich domy będą mogły funkcjonować na rynku nieruchomości, cały czas spełniając normy określone przepisami – mówi Małgorzata Bartela, product manager Ytong, Silka.

Przewodzenie ciepła

- Zanim dokonamy wyboru materiałów budowlanych, warto poszukać wśród tych, które mają jak najniższy współczynnik przewodzenia ciepła ?. W kontekście racjonalnego zarządzania energią należy zwrócić także uwagę na bezwładność termiczną materiału, która jest związana z dłuższym czasem oddawania ciepła przez ściany - tłumaczy Monika Mychlewicz.

Właściwości cieplne zmieniają się przede wszystkim, w zależności od technologii budowy, rodzaju i grubości warstwy izolacyjnej ścian oraz szczelności konstrukcji. Np. inną bezwładność cieplną będzie miał dom murowany, a inną drewniany dom szkieletowy.

- Inwestor może się oprzeć na informacji producenta o tym czy dany materiał ma wysoką czy niską bezwładność ciepła. Dodatkowo może przyjąć, że ta właściwość materiału zależy od masy: im większa masa materiału budowlanego, tym większa jego bezwładność cieplna. Jest to właściwość istotna dla komfortu cieplnego w domu - wyjaśnia Monika Mychlewicz.

Budynki o niskiej inercji cieplnej szybko nagrzewają się od słońca i szybko wychładzają w nocy. Budynki o wysokiej inercji cieplnej utrzymują bardziej stałą temperaturę, ponieważ magazynują ciepło w ciągu dnia, a oddają je po zachodzie słońca, gdy powietrze ochładza się.

Co musisz wiedzieć, zanim wybudujesz dom

1. Jak wysokie powinny być pomieszczenia

Wysokość 250 cm to absolutne minimum. Oczywiście przy założeniu, że z powodu wzrostu nie będziemy zawadzać głową o sufit i dokładnie przemyślimy oświetlenie ogólne, bo powieszenie typowego żyrandola raczej nie będzie możliwe. Wysokość pomieszczeń gwarantująca komfort wynosi około 270 cm. Jeśli jednak zaplanujemy sufity podwieszane, klimatyzację albo wentylację z rekuperatorem z instalacją ukrytą w sufitach lub urządzenie stylowych wnętrz wymagających użycia sztukaterii i gzymsów – potrzebne będą pomieszczenia jeszcze wyższe, sięgające 290 cm.

2. Jak wysoka powinna być ścianka kolankowa, czyli poddasze będzie funkcjonalne

To od niej w znacznym stopniu zależy wielkość powierzchni pod dachem. Przyjmuje się, że powinna mieć około 90 – 120 cm. Ścianka o wysokości 120 cm zapewni komfort i ograniczy liczbę mebli, które trzeba zrobić na zamówienie, a także da spore szanse na realizację wymarzonych wnętrz. Warto wiedzieć, jakie meble mają stanąć w pomieszczeniach na poddaszu (np. jaka szerokość łóżka w sypialni) i do tego dostosowywać się już na etapie projektu. Tym bardziej, że wysokość ścianki wpływa na proporcje bryły domu i wygląd zewnętrzny. Wysokość ma ogromny wpływ na nasz komfort – w zbyt niskich czujemy się klaustrofobicznie, a na co dzień znaczenie ma chociażby to, żeby nie odkurzać podłogi w pozycji zgiętych pleców.

Na powierzchnię poddasza wpływa także rodzaj wybranego dachu. Ważne jest również oświetlenie – okna połaciowe dostarczają więcej światła niż okna w lukarnach, ale to lukarny dają możliwość swobodnego wyglądania przez okno.

3. Jakie pomieszczenia znajdą się na poszczególnych kondygnacjach i jak będą rozmieszczone

Przed rozpoczęciem prac budowlanych warto dobrze przemyśleć wielkość i funkcje, jakie pełnić będzie każde z pomieszczeń. To także moment na zastanowienie się nad komunikacją. Ciągi komunikacyjne muszą pozwalać na swobodne przemieszczanie się po domu, ale warto sprawdzić, ile zabierają z powierzchni i jak ograniczają ustawienie mebli.

- Czasem przestawienie ścianek wewnętrznych o 20 cm pozwala na całkowitą zmianę funkcjonalności w pomieszczeniach, warto to przemyśleć jeszcze przed rozpoczęciem prac, ponieważ po wylaniu fundamentów i postawieniu ścian nośnych nie wszystkie ścianki wewnętrzne będzie można zmieniać, a na pewno będzie to bardziej kosztowne  – mówi Marcelina Rzońca, architekt wnętrz, wnętrza24.com.

4. Gdzie będzie potrzebna instalacja wodno-kanalizacyjna

Przy współczesnych technologiach łazienki czy kuchnie można zrobić w dowolnym miejscu i w dowolnej liczbie. Ale powinny znajdować się blisko siebie, a w przypadku domu z kilkoma kondygnacjami, także nad sobą. Pomieszczenia te potrzebują pionów wodno-kanalizacyjnych oraz wentylacji. Poprowadzenie ich w jednym ciągu jest bardziej ekonomiczne (mamy wówczas jeden pion i jeden komin).

Przemyślenie instalacji jest szczególnie ważne w przypadku budynków niepodpiwniczonych. Na poziomie fundamentów znajdą się otwory, przez które będą poprowadzone rury.

5. Jaką wielkość i kształt będą miały okna

Kształt i zdobienia okien wpływają na sposób aranżacji wnętrz. Modne i popularne są wielkie okna przesuwne. Otwierają dom na ogród, wpuszczają do wnętrza mnóstwo światła dziennego. Ale „zabierają" ścianę! By spełniały swoją funkcje, powinniśmy mieć do nich swobodny dostęp, więc nie będzie można w ich pobliżu postawić mebli, a tradycyjne firanki nie sprawdzą się. Z kolei okna łukowe, ze zdobieniami na ramach, szprosami pasują do domów urządzanych i budowanych w stylu klasycznym, rustykalnym. Raczej nie będą do nich pasowały rolety rzymskie czy żaluzje drewniane czyli nowoczesne dekoracje okien.

6. Na jakiej wysokości powinien być parapet w kuchni

Dzisiaj kuchnia bez dostępu światła dziennego nie ma racji bytu. Okno w kuchni to standard. Ale mając je, nie chcemy tracić przestrzeni pod nim. Parapet powinien znajdować się na takiej wysokości, by pod nim zmieściły się szafki kuchenne (ich standardowa wysokość wynosi 80-85 cm), blat kuchenny (w Polsce stosujemy blaty o grubości od 3 do nawet 7,5 cm). Wysokość osadzenia okna trzeba dokładnie wyliczyć, biorąc pod uwagę powyższe ograniczenia oraz doliczając grubość posadzek. Często zdarza się, że chcemy mieć blat będący przedłużeniem parapetu – jeżeli taki jest nasz plan zwróćmy na to uwagę już na bardzo wczesnym etapie.

7. Jak rozplanować łazienkę i kuchnię

Po osiągnięciu stanu surowego zamkniętego przechodzimy do realizowania instalacji. Ważne, aby mieć już przemyślane z czego będziemy korzystać w naszym domu – od podstawowych sprzętów RTV i AGD, poprzez system inteligentnego domu, odkurzacz centralny, aż do zestawów nagłośnienia sterowanych z jednego pomieszczenia. Warto też wiedzieć, gdzie chcemy postawić jakie meble i jak ma być urządzona kuchnia czy łazienka – to wszystko ma wpływ na instalacje. Wcześniej zaplanowane chociażby instalacje elektryczne łatwo można ukryć pod warstwą tynku, przeróbki nie są już tak komfortowe.

8. Czy wnętrza będą wyposażone w grzejniki tradycyjne czy podłogowe, czyli instalacja centralnego ogrzewania

Przed położeniem izolacji podłóg i doprowadzeniem instalacji jest ostatni moment na korektę usytuowania grzejników. Szczególnie przyjrzeć się trzeba tym, które nie są zlokalizowane pod okami i zastanowić się, czy nie będą przeszkadzały w urządzeniu wnętrz. W przypadku ogrzewania podłogowego należy bardzo dokładanie przemyśleć rodzaj posadzki, jaka zostanie na nim położona.