Okno na antyczny świat

Misją Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego kierują wspólnie dr Iwona Zych z UW i dr Steve Sidebotham z Uniwersytetu Delaware. Przed rokiem „Rz" informowała o odkryciu tam magazynów i lin cumowniczych. Tegoroczne wykopaliska przyniosły więcej zaskakujących informacji.

Stanowisko archeologiczne Berenike znajduje się obecnie w kurorcie Madinat al Haras w południowo-wschodnim Egipcie, 450 km na południe od Hurgady. Nazwę starożytnemu miastu nadano na cześć Bereniki, matki władcy Egiptu Ptolemeusza II. Do portu zawijały statki z Indii, Cejlonu, południowej Arabii, Afryki, przywoziły kamienie szlachetne, przyprawy, kość słoniową, drewno, jedwab.

Stosując nowoczesne metody geofizyczne (m.in. georadar) i wiercenia geologiczne, badacze odtworzyli przebieg starożytnej linii brzegowej zatoki portowej, obrzeża miasta oraz zlokalizowali skamieniałą rafę, na której wzniesiono miasto.

Rozpoznali również teren wokół wyspy przy wejściu do zatoki portowej. Badacze natrafili tam na kompleks kultowy złożony z co najmniej trzech budowli z IV - V wieku. W jednej z nich znajdowało się zagłębienie mieszczące wielki koral o charakterze kultowym, kolumnowy ołtarz oraz małe ołtarzyki do spalania kadzidła.

W świątyni tej archeolodzy znaleźli różne przedmioty wotywne, między innymi głowę byka z brązu pochodzącą z południowej Azji. Przetrwały też ślady rytualnych uczt i ofiar składanych z mięsa.

Do świątyni przynoszono także bukiety kwiatów - analizy botaniczne wykazały, że były to rosnące w pobliżu lotosy, ale także irysy jemeńskie, które mogły dotrzeć do Berenike tylko w postaci cebulek lub sadzonek w doniczkach.

- To niepozorne znalezisko ma kapitalne znaczenie, gdyż wskazuje na związki kultu z regionem południowoarabskim - podkreśla archeolog Zuzanna Wygnańska.

Z archeologicznego punktu widzenia śmietnik nie jest mniej interesujący od okazałej świątyni. Ten rozkopany w Berenike dostarczył kapitalnych informacji. Funkcjonował przez około 500 lat, od I wieku p.n.e. W jego obrębie grzebano małe zwierzęta, przede wszystkim psy i koty. Archeozoolodzy zbadają szczegółowo kości zwierzęce.

Na tym terenie archeolodzy znaleźli obiekt zupełnie niepasujący do charakteru tego miejsca: dwa kopczyki kamienne, pod którymi były pochowane kilkuletnie dzieci. Ponieważ nie znaleziono przy nich darów grobowych, na razie ich wiek pozostaje zagadką, być może nie są to szczątki starożytne, lecz o wiele młodsze.

W obrębie śmietnika badacze znaleźli także mnóstwo ułamków ceramiki, szklanych naczyń, także luksusowych, z rżniętymi dekoracyjnymi wzorami, wyroby z fajansu, brązu, żelaza, gliniane lampki oliwne, a nawet dwa szklane paciorki z przedstawieniami masek teatralnych - była to luksusowa rzymska biżuteria z I wieku.