Odkrycia w mieście Majów Tikal w Gwatemali

Sztuczną tamę i zbiornik retencyjny odnaleźli amerykańscy badacze w starożytnym mieście Majów

Aktualizacja: 24.07.2012 06:23 Publikacja: 24.07.2012 00:08

Miasto Tikál było jednym z centrów władzy imperium Majów

Miasto Tikál było jednym z centrów władzy imperium Majów

Foto: AFP

Odkrycia dokonano w Tikál na północy Gwatemali, w departamencie El Petén w pobliżu jeziora Petén Itzá. Ze wstępnych ustaleń wynika, że zapora powstała w okresie największego rozkwitu miasta, jaki przypadł na lata 200 – 800 n.e. Aglomeracja liczyła wówczas od 60 do 80 tys. mieszkańców. Było to jedno z centrów administracji imperium Majów. Miasto przetrwało do początku XIV w. Ukryte w dżungli ruiny odkryli cztery stulecia później hiszpańscy misjonarze. Stanowisko archeologiczne w Tikál wpisane jest na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Co do kropli

Zaporę wzniesiono z precyzyjnie ciosanych kamieni, gruzu i gliny. Miała 80 m długości, 60 m szerokości oraz 10 m wysokości. Zbiornik wodny, jaki przy niej powstał, głębokości 10 m, mógł pomieścić 75 tys. metrów sześciennych wody (75 mln litrów). Grzbiet tamy spełniał rolę mostu łączącego dwie dzielnice miasta. Funkcja ta w części została zachowana, biegnie tamtędy współczesna droga.

Odkrycia dokonał zespół, którym kieruje prof. Vermon Scarborough z Uniwersytetu Cincinnati. Wiadomość o tym zamieszcza amerykańskie pismo „PNAS" („Proceedings of the National Academy of Sciences").

W północnej Gwatemali, jak i w całej Ameryce Środkowej, opady są sezonowe, dlatego gromadzenie wody i gospodarowanie nią było podstawowym problemem zajmującym te tereny cywilizacji Majów. Zabudowa Tikál świadczy o tym, że w mieście nie marnowała się ani kropla deszczowej wody. Ulice, place, dziedzińce domów, dachy, rynny, tarasy budowane były i nachylone w taki sposób, aby woda grawitacyjnie spływała nie chaotycznie, ale w określonym kierunku, do przygotowanych większych i mniejszych zbiorników. Były ze sobą połączone.

Filtry z piasku

Odkryta w Tikál zapora, archeolodzy nazwali ją roboczo „tamą pałacową", zatrzymywała wodę deszczową spływającą z rejonu centrum miasta. Dno sztucznego zbiornika przylegającego do tamy wyłożone było płaskimi kamieniami szczelnie do siebie przylegającymi – umożliwiało to łatwe utrzymywanie zbiornika w czystości, gdy nie był wypełniony.

W poprzek tamy, na różnych poziomach, biegło wiele kanalików średnicy 30 cm, którymi ze zbiornika wypływała woda. System zastawek umożliwiał wypuszczanie wody w zależności od potrzeb ludności. Wewnętrzną strukturę tamy poznano m.in. dzięki wierceniom, badania wykopaliskowe są tam utrudnione ze względu na to, że struktura ta znajduje się w centrum współczesnego Tikál.

U wylotu każdego z kanalików znajdował się filtr z piasku kwarcowego oczyszczający wodę; w rejonie Tikál piasku takiego nie ma, sprowadzano go z odległości 30 km.

– Sieci zbiorników, kanałów, pochylni gromadzących wodę z opadów atmosferycznych, takie jak w Tikal, istniały także w innych ośrodkach Majów. Bez nich miasta zamieszkane przez kilkadziesiąt tysięcy ludzi nie miałyby racji bytu. Sztucznie gromadzona woda zapewniała możliwość upraw, a tym samym wyżywienia tysięcy ludzi – wyjaśnia uczestniczący w badaniach dr David Lentz z Uniwersytetu Cincinnati.

W czasach Rzymian i faraonów

Najstarsza znana zapora liczy 5000 lat, znajduje się w Jordanii, 100 km na północ od Ammanu, wodę piętrzył kamienny mur wysokości 9 m, szerokości 1 m, wsparty o wał ziemny szerokości (u podstawy) 50 m. 25 km na południe od Kairu 4500 lat temu wzniesiono na Nilu zaporę długości 100 m. 1800 lat temu na rzece Kaweri w Indiach zbudowano zaporę długości 300 m, szerokości 20 m, wysokości 4,5 m.

Chińskie kroniki odnotowały w 251 r. p.n.e. zakończenie budowy ziemnej tamy w państwie Chu w dzisiejszej prowincji Anhui – powstał sztuczny zbiornik długości 100 km.

Zapory wodne wznosili Rzymianie w Italii i na Półwyspie Iberyjskim. Najstarsza zapora, spełniająca swoją rolę do dziś, znajduje się w Quatinah w Syrii na rzece Asi, zbudowano ją za panowania faraona Sethi (1319 – 1304 p.n.e.), wzmocnili ją Rzymianie, a ostatnie prace prowadzono na niej w 1938 roku – zaopatruje w wodę syryjskie miasto Hims.

Odkrycia dokonano w Tikál na północy Gwatemali, w departamencie El Petén w pobliżu jeziora Petén Itzá. Ze wstępnych ustaleń wynika, że zapora powstała w okresie największego rozkwitu miasta, jaki przypadł na lata 200 – 800 n.e. Aglomeracja liczyła wówczas od 60 do 80 tys. mieszkańców. Było to jedno z centrów administracji imperium Majów. Miasto przetrwało do początku XIV w. Ukryte w dżungli ruiny odkryli cztery stulecia później hiszpańscy misjonarze. Stanowisko archeologiczne w Tikál wpisane jest na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Pozostało 86% artykułu
Nauka
Pełnia Księżyca w grudniu. Zimny Księżyc będzie wyjątkowy, bo trwa wielkie przesilenie księżycowe
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Nauka
W organizmach delfinów znaleziono uzależniający fentanyl
Nauka
Orki kontra „największa ryba świata”. Naukowcy ujawniają zabójczą taktykę polowania
Nauka
Radar NASA wychwycił „opuszczone miasto” na Grenlandii. Jego istnienie zagraża środowisku
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Nauka
Jak picie kawy wpływa na jelita? Nowe wyniki badań