Demografia kontra kardiologia

Tekst powstał w ramach cyklu wspierania polskiej medycyny.

Wyż demograficzny, którego kulminacja przypadła na 1956 r., związany był z poprawą warunków życia ludności po II wojnie światowej oraz z naturalnymi dążeniami populacji do odbudowy strat. Teraz to pokolenie seniorów, czyli grupa wymagająca od systemu ochrony zdrowia zdecydowanej korekty.

– Najwięcej kosztów dla systemu występuje w ostatnich latach życia człowieka – mówi Marcin Pakulski, były prezes NFZ i ekspert ochrony zdrowia. – Jest to związane z tym, że ten pacjent wymaga często leczenia przewlekłego. Jeśli wydłużymy czas życia w zdrowiu, będzie to z korzyścią dla gospodarki i społeczeństwa. Ważne, byśmy podjęli działania na rzecz profilaktyki, w tym pierwszorzędowej, czyli zapobiegania chorobom, jak i drugorzędowej: wczesnego ich wykrywania. Musimy mieć świadomość, że za nami toczy się olbrzymia kula demograficzna. To jest proces, który nie zatrzyma się tylko dlatego, że Sejm uchwali jedną ustawę, a minister zdrowia wyda jakieś rozporządzenie.

Mimo rosnących nakładów na leczenie przybywa rencistów oraz osób pobierających zasiłki chorobowe. Szpitale coraz bardziej się zadłużają, a personel strajkuje – system staje się coraz bardziej niewydolny, co wymownie obrazuje ranking efektywności służby zdrowia przygotowywany corocznie przez agencję Bloomberga.

Dane statystyczne gromadzone przez Główny Urząd Statystyczny (GUS) i Europejski Urząd Statystyczny (EUROSTAT) pokazują, jak trudna staje się sytuacja demograficzna Polski. Za około 40 lat Polacy mogą stać się najstarszym europejskim społeczeństwem. Liczba osób młodych w wieku produkcyjnym będzie maleć, a liczba ludzi starszych, chorych i wymagających opieki wzrośnie.

Skala epidemii

Połowa osób, które cierpią na dolegliwości sercowo-naczyniowe, ukończyła już 65. rok życia. A mówimy o 180 tys. hospitalizacji i 43 tys. zgonów rocznie. Jeśli te dane połączymy z licznym pokoleniem powojennego wyżu demograficznego, z łatwością dostrzeżemy rodzący się poważny problem.

– W Polsce można już mówić o epidemii niewydolności serca – twierdzi prof. Adam Witkowski, prezes elekt Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. – Jest to bardzo poważna dolegliwość, można powiedzieć, że zawiera w sobie wszelkie inne choroby serca. Główną jej przyczyną jest choroba niedokrwienna, często połączona m.in. z nadciśnieniem tętniczym i cukrzycą. Leczenie niewydolności serca w Polsce pochłania olbrzymie fundusze i w dużej mierze opiera się na hospitalizacji. W Europie Zachodniej tę chorobę leczy się głównie ambulatoryjnie. Do szpitala trafiają jedynie najciężej chorzy. Ponadto konieczne są zwiększone nakłady na zabiegi rewaskularyzacji (poszerzenia i udrożnienia zwężonego naczynia krwionośnego) mięśnia sercowego, zarówno przezskórnej, jak i chirurgicznej, zwiększony dostęp do nowoczesnych technologii farmakologicznych i sprzętowych.

Rosnąca śmiertelność chorych zbiegła się w czasie nie tylko ze skutkami wyżu demograficznego, ale również z potężną reformą systemu ochrony zdrowia w Polsce, która m.in. polegała na utworzeniu sieci szpitali w Polsce, ograniczeniu liczby wykonywanych rewaskularyzacji czy obniżeniu wycen świadczeń kardiologii interwencyjnej. Jednym z najważniejszych i dramatycznych skutków takich decyzji jest ograniczenie liczby zabiegów interwencyjnych, przy wzrastającym zapotrzebowaniu. O 23 tys. spadła zarówno liczba koronarografii, a angioplastyk – o 10 tys.

– Aktualny system leczenia niewydolności serca nastawiony jest głównie na skutki choroby, a nie na jej zapobieganie – twierdzi dr Aleksander Żurakowski, prezes Stowarzyszenia Zawodowego Kardiologów Interwencyjnych (SZKI), ordynator Oddziału Kardiologicznego Małopolskiego Centrum Sercowo-Naczyniowego PAKS w Chrzanowie.

Jednak zdaniem Andrzeja Jacyny, prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia, reforma ta nie odbiła się jednak negatywnie na chorych, a wzrost śmiertelności spowodowany jest raczej rosnącym zanieczyszczeniem powietrza (smog) i powikłaniami po innych infekcjach, takich jak np. grypa.

Wydatki rosną, efektywność spada

Polski system ochrony zdrowia, w przeciwieństwie do zachodnich, w zakresie leczenia chorób sercowo-naczyniowych jest oparty na leczeniu szpitalnym. Pociąga to za sobą olbrzymie koszty. Szacuje się, że stanowią one nawet 40 proc. wszystkich kosztów leczenia niewydolności serca w Polsce. A są to zasiłki i renty oraz koszt wychodzenia z rynku pracy osób w wieku produkcyjnym.