Miasto starsze niż pług

Skupiska domów odkryte w Jordanii dowodzą życia "miejskiego" sprzed 20 tys. lat

Publikacja: 22.02.2012 18:00

Miasto starsze niż pług

Foto: Fotorzepa, Mac Maciej Kaczanowski

Jedne z najstarszych śladów prehistorycznej architektury odkryte zostały na pustyni w Jordanii. Ślady konstrukcji chat odkrył zespół archeologów z Wielkiej Brytanii, Danii, USA i Jordanii na stanowisku Kharaneh IV we wschodniej części kraju. Wykopaliska w tym miejscu odtworzyły przed archeologami obraz życia ludzi sprzed tysięcy lat.

Odkrycie sugeruje, że obszar był kiedyś gęsto zamieszkany, a domy zaczęto budować w dużych ilościach blisko siebie wcześniej, niż powstało rolnictwo.

Trzy metry od pustyni

– To, czego jesteśmy świadkami w Kharaneh IV, jest ogromną koncentracją ludzi w jednym miejscu – wyjaśnia dr Jay Stock z Wydziału Archeologii i Antropologii Uniwersytetu w Cambridge. – Ludzie mieszkali tu przez dłuższy czas od momentu, kiedy te domy zostały zbudowane. Wymieniali przedmioty z innymi grupami w regionie, a swych zmarłych grzebali na miejscu. Taka forma aktywności poprzedzała późniejsze osady związane z rolnikami, którzy zastąpili grupy myśliwych i zbieraczy.

Chociaż dziś to miejsce jest suche i jałowe, w czasie ostatniej epoki lodowej dzisiejsze pustynie Bliskiego Wschodu były kwitnącą krainą pełną strumieni i jezior zapewniających bogate źródło zwierzyny łownej i dzikich owoców.

Sprawozdanie z badań archeolodzy zamieścili na łamach ostatniego wydania magazynu naukowego "PLoS One".

Badacze sugerują, że wiele zachowań, które kojarzone są z późniejszymi kulturami i społecznościami, takich jak przywiązanie do miejsca zamieszkania i sieci powiązań społecznych, istniało znacznie wcześniej, niż uczeni dotychczas sądzili. Wyprzedziło początki uprawy ziemi.

– Na przykładzie Kharaneh IV byliśmy w stanie udokumentować taki proces pełne  10 tys. lat przed pojawieniem się na arenie dziejów uprawy ziemi – przekonuje dr Jay Stock.

Na te badania archeolodzy otrzymali grant z Arts and Humanities Research Council w Wielkiej Brytanii. Na dużym odkrytym terenie obejmującym dwa hektary prowadzili wykopaliska przez trzy sezony. W Kharaneh IV znaleźli tysiące kamiennych narzędzi, kości zwierząt i innych przedmiotów. Dziś już wiadomo, że to miejsce to coś więcej niż trzymetrowy kopiec wznoszący się nad pustynnym krajobrazem. Archeolodzy od dawna podejrzewali, że Kharaneh IV był zamieszkiwany przez liczną grupę ludzi przez dłuższy czas.

– To nie może wyglądać zbyt imponująco dla niewprawnego oka, ale jest to jedno z największych stanowisk archeologicznych paleolitu w regionie – powiedziała kierująca wykopaliskami dr Lisa Maher z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley.

Chrust na dach

– Narzędzia kamienne i kości zwierząt znacznie przekraczają ilości, jakie znajdowaliśmy w większości innych miejsc z tego okresu w południowo[pauza]zachodniej Azji – tłumaczy dr Lisa Maher. Ponadto zespół odkrył tam rzadkie zabytki, takie jak koraliki z muszli, kości z regularnie naciętymi liniami i fragment wapienia z rzeźbionymi wzorami geometrycznymi.

Do tej pory archeolodzy odkopali dwie chaty, ale liczą, że pod piaskami pustyni są następne.

– One w żadnym razie nie są duże. Mierzą ok. 2 – 3 m długości i zostały wykopane w ziemi. Ściany i dach były wykonane z chrustu, który był po jakimś czasie spalany. Znaleźliśmy ślady tego spalonego drewna – wyjaśnia dr Tobias Richter z Uniwersytetu w Kopenhadze, jeden z dyrektorów projektu.

Datowanie radiowęglowe wskazuje, że chaty powstały między 19 300 a 18 600 lat temu. Chociaż w Ohalo II na brzegu Jeziora Galilejskiego w Izraelu w 1989 roku archeolodzy odkryli pozostałości jeszcze starszych chat sprzed 23 tys. lat, zespół pracujący na stanowisku Kharaneh IV uważa, że ich odkrycie jest nie mniej istotne, dowodzi bowiem koncentracji mieszkańców w jednym miejscu, co stanowić może zalążki osad typu miejskiego.

– Wewnątrz chat znaleźliśmy celowo spalone rogi gazeli, czerwony barwnik – ochrę – i ukryte setki przedziurawionych morskich muszli. Sprowadzone zostały znad Morza Śródziemnego i Czerwonego z odległości 250 km. Ludzie, którzy tam mieszkali, byli bardzo dobrze osadzeni w społecznej strukturze, uczestniczyli w wymianie towarów na znaczną odległość – powiedziała dr Lisa Maher.

Nauka
W organizmach delfinów znaleziono uzależniający fentanyl
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Nauka
Orki kontra „największa ryba świata”. Naukowcy ujawniają zabójczą taktykę polowania
Nauka
Radar NASA wychwycił „opuszczone miasto” na Grenlandii. Jego istnienie zagraża środowisku
Nauka
Jak picie kawy wpływa na jelita? Nowe wyniki badań
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Nauka
Północny biegun magnetyczny zmierza w kierunku Rosji. Wpływa na nawigację