Osoba pobierająca zasiłek macierzyński lub przebywająca na urlopie wychowawczym jest obowiązkowo ubezpieczona emerytalnie, rentowo i zdrowotnie. Składki finansuje budżet państwa. W wypadku osób na macierzyńskim odprowadza się je od kwoty zasiłku, a na wychowawczym – od minimalnego wynagrodzenia w danym roku.
Taka zasada obowiązuje od 1 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2011 r. Wcześniej składki były niższe, bo opłacano je od kwoty świadczenia pielęgnacyjnego. Od 2012 r. zaś będą obliczane od 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.
Sytuacja ubezpieczeniowa zmienia się, kiedy korzystająca z urlopu macierzyńskiego lub wychowawczego matka zaczyna dorabiać.
Jeśli pracownica przebywająca na macierzyńskim prowadzi działalność pozarolniczą lub współpracuje przy niej, pracuje chałupniczo, na podstawie umowy agencyjnej lub zlecenia, to nadal będzie ubezpieczona z tytułu zasiłku macierzyńskiego. Taka zasada obowiązuje od 1 września br. Z drugiego, dodatkowego tytułu może się ubezpieczyć dobrowolnie. Jeśli zaś matka zacznie dorabiać na drugą umowę o pracę, to będzie ubezpieczona podwójnie: z zasiłku i z tej umowy.
Inaczej jest w wypadku osób, które zarobkują na wychowawczym. Pracownica w takiej sytuacji „wypada” z ubezpieczenia z tytułu przebywania na tym urlopie, a będzie obowiązkowo ubezpieczona z drugiego tytułu. Jeśli np. prowadzi własną firmę, to musi sama płacić składki.