Małgorzata Mirga-Tas i godność setek tysięcy Romów zamordowanych przez nazistów

Małgorzata Mirga-Tas jest obecnie najbardziej znaną współczesną polską artystką wizualną na świecie. Po wystawach w Sztokholmie, Wenecji, Warszawie i Zurychu, jej pierwszą indywidualną ekspozycję w Niemczech otwarto w Berlinie.

Publikacja: 30.06.2023 09:19

Małgorzata Mirga-Tas i godność setek tysięcy Romów zamordowanych przez nazistów

Foto: materiały prasowe

Gospodarzem wystawy jest słynne Brücke Museum, prezentujące wyłącznie malarzy ekspresjonistów zrzeszonych w początkach 20 wieku w grupie „Die Brücke“. Ekspozycja Małgorzaty Mirgi-Tas „Sivdem Amenge. Szyłam dla nas“ jest artystycznym dialogiem z wybranymi artystami tej grupy. Ale nie tylko.

Wspólnie z kuratorkami – to Lisa Marei Schmidt i Melanie Roumiguière - polsko-romska artystka przygotowała dla Berlina specjalny zestaw 26 prac, z których jedna trzecia postała dopiero w tym roku i jest prezentowana po raz pierwszy.

Małgorzata Mirga-Tas jest rzeźbiarką, ale jej środkiem wyrazu stała się „rzeźba w tkaninie“ - unikatowa technika kolażu, łącząca malarstwo (kredka czy akryl) z tkaniną (fragmenty materiałów, aplikacje, cekiny, pióra). Jej temat to społeczność romska przedstawiana w obrazach, patchworkach czy parawanach na przykładzie scen codziennych znanych z własnych doświadczeń.

Prace są wielowymiarowe dzięki nałożonym na siebie warstwom kolorowych materiałów. Dużą rolę odgrywa rodzina (siostra, babcia), kobiety, wspólna praca. Bardzo ważne są wspólnota, otoczenie, przyroda. Widzimy grę w karty, wspólne szycie, karmienie kur. Typowe dla sztuki Małgorzaty Mirgi-Tas sytuacje z codziennego życia Romów przedstawione „od środka“. Ale to tylko jeden nurt berlińskiej wystawy.

Artystka przywiozła też dwie części prezentowanego m. in. na wystawie w białostockim Arsenale cyklu „Wyjście z Egiptu“, którym odpowiada na 17-wieczny zbiór grafik Jacquesa Calllota „Les Bohémiens“. Pochodzący z Lotaryngii artysta przedstawił w nim Romów jako grupę prostych i egzotycznych nomadów, żyjących na marginesie społeczeństwa.

Czytaj więcej

Gdy Polka i Ukrainka kierowały teatrem w Berlinie

To współczesne odniesienie do wizerunku Romów w historii sztuki znalazło swoją kontynuację w pracach Mirgi-Tas przygotowanych specjalnie dla Berlina. Artystka dyskutuje swą sztuką z wybranymi eksponatami malarzy grupy „Die Brücke“ znajdującymi się w kolekcji muzeum (Karl Schmidt-Rottluff, Lisa Gujer czy Max Kaus), oraz fotografiami z lat 30-tych XX wieku (kobiety romskie zamknięte w obozie Berlin-Marzahn czy „typowe“ zajęcia Romów, jak wędrowny cyrk z tańczącymi niedźwiedziami).

Kulminacją wystawy jest obraz „Morning Tea“ jako odpowiedź Mirgi-Tas na zbiór rysunków Otto Müllera z 1927 roku z seksistowskimi portretami młodych Romek. Puentując seksualizację kobiet u Müllera, artystka przejmuje z oryginału stolik z dzbankiem herbatę, ale w miejsce pół-nagich dziewczyn umieszcza przy nim w pełni ubrane współczesne romskie kobiety, przywracając im godność i równe miejsce wśród innych.

Sztuka Małgorzaty Mirgi-Tas jest manifestem romskiej tożsamości, formą edukacji historycznej i walką z szablonowym myśleniem, ze stygmatyzacją i stereotypizacją Romów. Przejęcie własnej narracji w opowiadaniu o Romach, ukazanie własnej kultury jest immanentną częścią jej pracy. Ale jej sztuka nie jest patetyczna, ani dydaktyczna, lecz ciepła i wrażliwa, tak jak ciepłe i ujmujące są przedstawiane przez nią postaci.

Może dlatego kolaże i patchworki Mirgi-Tas przyciągają tak wielu widzów, a artystka odnosi coraz większe międzynarodowe sukcesy.

Obecnie przebywa na rezydencji DAAD w Berlinie (Niemiecka Centrala Wymiany Akademickiej), której częścią jest wystawa. I jako symbol dla niemieckich Romów przywiozła z Podhala najnowszą pracę, umieszczoną na zewnątrz budynku muzeum.

Jest to ponad 3-metrowy portret niemieckiej Sintisy Zilli Schmidt, która przez całe życie walczyła o odzyskanie godności setek tysięcy Romów zamordowanych przez nazistów.

Wystawa „Małgorzata Mirga-Tas. Sivdem Amenge. Szylam dla nas“ w Brücke Museum w Berlin-Dahlem czynna jest do 3 września. Teksty informacyjne na wystawie występują w trzech językach: niemieckim, angielskim i romskim.

Gospodarzem wystawy jest słynne Brücke Museum, prezentujące wyłącznie malarzy ekspresjonistów zrzeszonych w początkach 20 wieku w grupie „Die Brücke“. Ekspozycja Małgorzaty Mirgi-Tas „Sivdem Amenge. Szyłam dla nas“ jest artystycznym dialogiem z wybranymi artystami tej grupy. Ale nie tylko.

Wspólnie z kuratorkami – to Lisa Marei Schmidt i Melanie Roumiguière - polsko-romska artystka przygotowała dla Berlina specjalny zestaw 26 prac, z których jedna trzecia postała dopiero w tym roku i jest prezentowana po raz pierwszy.

Pozostało 87% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Kultura
Nowości na Zamku Królewskim w Warszawie. Porcelana, obrazy Matejki i van Loo
Kultura
Warszawa: Majówka w Łazienkach Królewskich
Kultura
Plenerowa wystawa rzeźb Pawła Orłowskiego w Ogrodach Królewskich na Wawelu
Kultura
Powrót strat wojennych do Muzeum Zamkowego w Malborku
Kultura
Decyzje Bartłomieja Sienkiewicza: dymisja i eurowybory