Namiętność graczy

Są to prawdziwe klejnoty dawnego rzemiosła, pochodzące z Niemiec prawdopodobnie z Augsburga i Norymbergi. Należą do cennej kolekcji wrocławskiego muzeum, liczącej ponad 70 pionków z XVI-XVIII wieku.

Twórcą najstarszych jest Leonhard Danner – stolarz, mechanik i medalier z Norymbergii, wynalazca tłoczonych drewnianych pionków, które zyskały wielką popularność w południowych Niemczech.

Pionki  Leonharda Dannera ozdabiały idealizowane popiersia cesarzy rzymskich i późniejszych władców oraz dostojników. Najcenniejszy na wystawie pionek Leonarda Dannera przedstawia niezwykle precyzyjny  portret rodziców Serwiusza Sulpicjusza Galby, cesarza rzymskiego z I wieku n. e.

Danner wyrabiał pionki, korzystając z wynalezionej przez siebie prasy, podobnej do j do tej używanej przy biciu monet i medali. Jego prasa (wynalazek z 1540 roku) naciskała na drewniany krążek z siłą większą niż cztery tony. Ta technika wymaga powolnego tłoczenia i stosowania twardego drewna takiego, jak: bukszpan, heban, dąb, buk, orzech. W krążkach z miękkiego drewna łatwiej było odcisnąć wzór, ale szybko ulegało ono deformacji.Czasami dla zwiększenia plastyczności dekoracji wyciskano drewno na gorąco lub na mokro. Wykorzystywano drewno głównie w naturalnym kolorze.

Pionki  Dannera miały stosunkowo niewielkie rozmiary (około 6 cm średnicy) a dekoracje były umieszczone na obu stronach krążka. Tłoczono je z jednego kawałka, lub częściej, wyciskano  dwie jego części, które następnie sklejano.

Nie mniej interesująca jest kolekcja  kilkunastu XVI-wiecznych pionków, odbiegających od schematu Leonhaeda Dannera, wykonanych prawdopodobnie w norymberskim lub augsburskim warsztacie.  Przedstawiają tańczące pary i muzykantów, częściowo wzorowane na pracy mistrza małych form Hansa Sebalda Behama, zatytułowanej „Wesele  chłopskie" z 1547 roku (znane j też pod nazwą „Dwanaście miesięcy"). A zarazem różnią się od niej o różnorodnymi pejzażami

„Tańce i muzykowanie - tłumaczy Małgorzata Korżel - Kraśna, kuratorka wystawy - to były ulubione świąteczne rozrywki ludności wiejskiej. Według ówczesnych duchownych tego typu zabawy zachęcały do rozwiązłości obyczajowej i były grzeszne, podobnie jak pijaństwo oraz hazard. Umieszczenie takich dekoracji miało pełnić rolę edukacyjną i przypominać, że należy się tych zajęć wystrzegać," ponieważ prowadzą na złą drogę. Realizowano w ten sposób hasło i dziś znane „edukacja przez zabawę".

W repertuarze dekoracji pionków z XVI  i  XVII wieku, ściśle związanych z medalierstwem, pozostają też przedstawienia alegoryczne i postaci ze świata antycznego.

Są  również XVII-XVIIIwieczne pionki ze scenami bitew, oblężeń twierdz w czasach najazdu tureckiego i wizerunków miast, wykonane w Norymberdze około 1686 roku. Tak,jak medale upamiętniają zwykle wielkie zwycięstwa

Zachowane pionki służyły prawdopodobnie do gry w tryktraka i w warcaby z udziałem  dwóch graczy

Monika Kuc