Monika Burian-Jourdan - rozmowa

Jaka była inspiracja wystawy „Picasso Dali Goya. Tauromachia – walka byków" prezentowanej obecnie w Muzeum Architektury we Wrocławiu?

Monika Burian-Jourdan:

Zaczęło się od spotkania, podczas którego współkuratorka Serena Baccaglini opowiadała o 12 wystawach z 75 pracami Picassa, które odniosły światowy sukces. Prace pochodziły z kolekcji słynnej włoskiej aktorki Lucii Bosé, żony Luisa Miguela Dominguina, ulubionego torreadora Picassa. Jej kolekcja potwierdza, że pasjonaci mogą tworzyć zbiory, jakich nie da się znaleźć w muzeach. Odkrycie tych dzieł zmotywowało nas do pracy nad tematem „Tauromachii". Nasza ekspozycja pokazuje różnorodność jego przedstawień u Goi, Picassa i Dalego w rysunku, akwaforcie, akwatincie, linorycie czy w ceramice. Artyści wybierali materiał i technikę, które ich zdaniem najlepiej oddają dynamikę i ekspresję wiecznej walki dobra ze złem.

Gdzie wystawa była wcześniej prezentowana?

Najpierw w Pradze na przełomie 2011/2012. Czescy kubiści – Josef Čapek i Emil Filla tworzący pod wpływem Picassa zaprezentowani zostali na niej z wielkimi Hiszpanami. Naszymi partnerami została więc Narodowa Galeria w Pradze, regionalne muzea oraz po raz pierwszy Fundacja Picassa. Wystawę w Pradze zobaczył doradca kulturalny Muzeum FAAP z Sao Paulo i tak dostałyśmy zaproszenie do Brazylii. Była to mniejsza wystawa niż we Wrocławiu z uwagi na inną przestrzeń i możliwości finansowe, ale odniosła w Brazylii wielki sukces.

O co wystawa wzbogaciła się we Wrocławiu?

Bardzo nam zależało, żeby w Polsce miała ona specjalny charakter, bo można powiedzieć, że Picasso przybył z nią do Wrocławia po raz drugi od czasu Światowego Kongresu Intelektualistów w Obronie Pokoju w 1948 r. Pozyskałyśmy m.in. wyjątkowy obraz Canaletta „Walka byków na placu św. Marka w Wenecji", który powstał z okazji wizyty króla Augusta III Sasa, prace Picassa z kolekcji Lucii Bosé z dedykacją artysty dla niej, a także ze specjalnej serii „Tauromachii" Dalego z unikalnym olejnym obrazem na papierze, własność Michaela Lucasa, przyjaciela twórcy. Fundacja Picassa z Malagi przekazała nam ze swych zbiorów wszystkie prace Picassa poświęcone tematowi tauromachii. To wielka satysfakcja, tak jak i udział fundacji Picassa w Paryżu. Obie te fundacje to najsurowsze i najbardziej wymagające instytucje na świecie, kontrolujące każdy dokument, na którym znajdzie się nazwisko Picassa. W folderach, katalogach, banerach można zobaczyć ich poświadczenia „Succession Picasso", a na ostatniej stronie katalogu ich logo. Nikt nie może użyć żadnego jego obrazu i nazwiska, jeśli te instytucje tego nie aprobowały. Jak wspominałam, mamy też wypożyczenie prywatne, np. unikatowej emalii Picassa od rodziny artysty.

Wśród 340 prac przeważają grafiki.

Ernst Ludwig Kirchner mówił, że: „Grafika, tworzona ręcznie, czy przy użyciu technologii, uwalnia energie niewytwarzane w innych, znacznie lżejszych, pracach typu rysunek czy malarstwo". Kiedy mowa o „Tauromachii" Goi czy Picassa, eksperci mają na myśli różne techniki: akwatintę, akwafortę, rysunek, akwarelę, suchą igłę. Artyści, stosując je, uzyskują niesamowite, zupełnie różne efekty, zależne od indywidualnego stylu.

We wrocławskich mediach wystawa budzi wiele nieporozumień i sporów. Głównym motywem jest pytanie, czy to są dzieła oryginalne. Często zresztą dotyczy ono grafik wielkich twórców. Czy te mają certyfikaty autentyczności?

Patronat dwóch prestiżowych fundacji Picassa daje absolutną gwarancję najwyższej jakości naszej wystawy. Kurator z fundacji Picassa w Maladze był podczas jej instalacji i sprawdzał każdy aspekt wypożyczonych dzieł. Podobnie prywatni właściciele, Glorvína Dürrbach czy Michael Lucas. My, kuratorki, także sprawdzałyśmy wszystkie certyfikaty ważnych serii. Na przykład prezentowany we Wrocławiu cykl „Carmen" z 1949 r. wydrukowany w nakładzie 320 egzemplarzy w Atelier Roger Lacouriere dla Bibliotheque Francaise w Paryżu jest sygnowany przez Picassa. Z kolei jego „La Suite Vollard" pochodzi z serii wydanej w latach 1990–1992 w limitowanej edycji 300 egzemplarzy i na podstawie serii wykonanej przez artystę w 1939 r. Na równie rzadkim wysokogatunkowym papierze, jakiego używał Picasso. Ma oczywiście stosowny certyfikat.

Zrozumiałe, że nie można było przywieźć wielkoformatowej „Guerniki" Picassa z Madrytu, jest za to karton do tapiserii wykonanej przez Jacqueline de la Baume Dürrbach. Podobno powstał w porozumieniu z Picassem?

„Guernicę" Picasso namalował w 1937 r. w czasie krótszym niż miesiąc, kiedy Franco zbombardował miasto 26 kwietnia. Najpierw pokazano ją w Paryżu. ?W Hiszpanii na stałe znajduje się od 1981 roku i nigdy nie była wypożyczana. Wielkim osiągnięciem jest zaprezentowanie na naszej wystawie przygotowawczego kartonu do tapiserii. Sława „Guerniki" była tak wielka, że Picasso zgodził się na współpracę z de la Baume Dürrbach i wykonanie przez nią kartonu i tapiserii na podstawie jego pracy. Powstały trzy tapiserie. Jedną kupił w 1955 r. Nelson A. Rockefeller, długoletni przyjaciel Picassa i kolekcjoner jego prac.

Czy wystawa będzie pokazywana w innych krajach?

Nie w tej wersji. Zostałyśmy poproszone o przygotowanie specjalnego projektu dla muzeum w Baku, ale będzie to bardziej audiowizualny pokaz, zatytułowany także „Tauromachia". Dla Korei przygotowujemy wystawę pt. „Goya, Picasso i Dali, wielcy hiszpańscy mistrzowie", ale jak tytuł wskazuje, wykracza poza temat „Tauromachii".

rozmawiała Monika Kuc

Sylwetka

Monika Burian-Jourdan Historyczka sztuki