Planeta dwóch gwiazd

Tę scenę pamięta każdy fan „Gwiezdnych wojen". Na niebie Tatooine, planety Luke'a Skywalkera, wisiały dwa słońca. Dokładnie – no prawie dokładnie – taki glob znaleźli teraz astronomowie. Kepler-16b znajduje się 200 lat świetlnych od Ziemi.

– To zdumiewające odkrycie – mówi Alan Boss z Carnegie Institution for Science, należący do zespołu astronomów. – Kolejny raz to, co było science fiction, staje się rzeczywistością.

– Kepler-16b to pierwszy potwierdzony przypadek planety krążącej wokół dwóch słońc, a nie jednej centralnej gwiazdy – podkreśla Josh Carter z Harvard Smithsonian Center for Astrophysics. – Jeszcze raz przekonaliśmy się, że nasz Układ Słoneczny jest tylko jednym przykładem wielu różnych systemów, które tworzy natura.

Informacje o odkryciu planety z dwoma słońcami przynosi magazyn „Science". Josh Carter poprowadzi też dziś specjalny wykład na konferencji Extreme Solar Systems II w Jackson Hole poświęcony nietypowemu układowi.

Najprawdopodobniej na Kepler-16b nie ma życia. Na planecie panuje bardzo niska temperatura. Według wstępnych obliczeń od -70 do -100 st. Celsjusza. Obie gwiazdy są mniejsze i chłodniejsze niż nasze Słońce. Jedna ma masę 69 proc., druga 20 proc. naszej gwiazdy. Obiegają się w zaledwie 41 dni.

Szef zespołu Larance Doyle z Centrum Carla Sagana Badań Życia we Wszechświecie w SETI Institute sądzi, że gwiazdy i planeta powstały z tego samego dysku pyłu.

Pod względem wielkości i masy nowa planeta zapewne przypomina znanego nam Saturna. Naukowcy oceniają, że Kepler-16b waży jedną trzecią Jowisza, a jego średnica wynosi ok. trzech czwartych tej planety. Obiega parę gwiazd w 229 dni (podobnie jak nasza Wenus) w odległości ok. 105 mln kilometrów.

Badania, które doprowadziły do zidentyfikowania nowej planety, to naukowy majstersztyk. Zespół Doyle'a wykorzystał dane zebrane przez sondę Kepler. Obejmowały one informacje o jasności 155 tys. gwiazd.

Badacze zaobserwowali najpierw układ podwójny. Z perspektywy Keplera jasność obserwowanego obiektu okresowo się zmieniała. Po dokładniejszej analizie okazało się, że obiekt „mruga" na dwa różne sposoby. Raz – kiedy mniejsza gwiazda przechodziła przed  większą, zmieniając częściowo jej światło. I drugi – gdy większa gwiazda całkowicie przesłaniała pierwszą.

To było oczywiste – astronomowie patrzyli na układ dwóch gwiazd.

Ale później zobaczyli coś jeszcze – jasność gwiazd przygasała okresowo nawet w momentach, gdy nie były ustawione w jednej linii względem Keplera – wyliczyli badacze. To oznaczało, że jest tam coś jeszcze. Porównanie zmniejszania się jasności obu gwiazd pokazało, że ten obiekt musi obiegać oba słońca, a nie tylko jedno z nich. Wtedy naukowcy otrzymali – pierwszy raz – dowód na istnienie planety obiegającej dwie gwiazdy.