Za liberalizacją zasad ogłaszania upadłości konsumenckiej nie poszła jednak w takim samym stopniu liberalizacja zasad umorzenia zobowiązań upadłego. Sąd będzie bowiem umarzał zobowiązania bez ustalania planu spłaty wierzycieli jedynie w wyjątkowych sytuacjach – gdy upadły jest trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli. Generalnie zamiarem ustawodawcy przy ostatniej dużej nowelizacji Prawa upadłościowego było zmotywowanie dłużników to generowania dochodu pozwalającego sądowi na ustalenie planu spłaty wierzycieli. Tym motywatorem, w mojej ocenie dość skutecznym, jest warunkowe umorzenie zobowiązań upadłego. Aby uniknąć pięcioletniego stanu warunkowego umorzenia zobowiązań upadły powinien dążyć do ustalenia planu spłaty wierzycieli. W tej materii mamy zaś „do wyboru" kilka możliwych opcji.
Są cztery warianty ustalenia planu spłaty wierzycieli:
– na okres roku,
– na okres dwóch lat,
– do 36 miesięcy,
– od 36 do 84 miesięcy.
Kryteria ustalania planu spłat wierzycieli
Zgodnie z art. 491 (15) ustalając plan spłaty wierzycieli sąd bierze pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego, konieczność utrzymania upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu oraz ich potrzeby mieszkaniowe, wysokość niezaspokojonych wierzytelności w postępowaniu upadłościowym.
Czytaj także: Nowa upadłość konsumencka dostępna dla każdego
Jak należy rozumieć możliwości zarobkowe upadłego? Otóż nie są to aktualnie osiągane dochody. Sąd uwzględni bieżącą sytuację finansową upadłego, ale również jego doświadczenie zawodowe, wykształcenie oraz stan zdrowia. Na tej podstawie zostaną ustalone właśnie możliwości zarobkowe upadłego.
Roczny dostęp do treści rp.pl za pół ceny
Koszty utrzymania
Sąd weźmie również pod wzgląd konieczność utrzymania upadłego oraz osób pozostających na jego utrzymaniu. Oczywistym jest, że koszty te powinny być na poziomie podstawowym bądź przeciętnym. Generowanie zbyt wysokich kosztów nie może bowiem odbywać się kosztem wierzycieli upadłego.
Poziom zaspokojenia wierzycieli
Istotny jest również poziom zaspokojenia wierzycieli w postępowaniu upadłościowym. Zatem w sytuacji, gdy upadły był właścicielem nieruchomości jest szansa na krótszy plan spłaty wierzycieli, o czym będzie mowa w dalszej części artykułu. Sąd uwzględnia również inne kwestie w celu ustalenia planu spłaty. Kluczowa jest tzw. moralność płatnicza dłużnika. W tym w szczególności sposób doprowadzenia przez upadłego do stanu niewypłacalności.
Długość planu spłat wierzycieli
W przypadku gdy w drodze wykonania planu spłaty wierzycieli dłużnik spłaci co najmniej 70% zobowiązań objętych planem spłaty wierzycieli (które w postępowaniu upadłościowym prowadzonym zgodnie z przepisami ogólnymi Prawa Upadłościowego zostałyby uznane na liście wierzytelności), plan spłaty wierzycieli zostanie ustalony na okres nie dłuższy niż rok. To jest właśnie sytuacja, która co do zasady może być w zasięgu dłużników posiadających nieruchomość. Co prawda zazwyczaj poziom zadłużenia znacznie przewyższa wartość nieruchomości, co będzie dyskwalifikować upadłego z uzyskania rocznego planu spłat. Wtedy upadły w razie spłaty zobowiązań w wysokości co najmniej 50% będzie mógł liczyć na ustalenie planu spłaty maksymalnie na dwa lata. W zdecydowanej większości przypadków wyżej wskazane sytuacje nie będą jednak mieć miejsca. Wtedy istotne będzie to w jaki sposób dłużnik doprowadził do stanu swojej niewypłacalności lub czy istotnie zwiększył jej stopień. Jeśli sąd uzna, że działania dłużnika w tym zakresie były umyślne bądź rażąco niedbałe to plan spłat wierzycieli zostanie ustalony na okres nie krótszy niż 36 miesięcy i nie dłuższy niż 84 miesiące.
W sytuacji gdy sposób doprowadzenia do stanu niewypłacalności spowodowany był przykładowo czynnikami zewnętrznymi to plan spłaty wierzycieli zostanie ustalony na okres do 36 miesięcy.
Wart zwrócenia uwagi jest zapis mówiący o tym, że do okresu planu spłat zalicza się czas, który minie po sześciu miesiącach od ogłoszenia upadłości (pod warunkiem, że upadły spłaci w całości koszty postępowania pokryte tymczasowo przez Skarb Państwa). Ustawodawca tym sposobem kładzie nacisk na to, aby postępowanie zostało zakończone w możliwie najszybszym terminie, co jest korzystne dla upadłego. W związku z tym zbyt długie trwanie postępowania upadłościowego może mieć przełożenie na skrócenie planu spłat.
Podsumowanie
Upadłość konsumencka jest dla wielu dłużników szansą na nowy start w życiu. Z pola widzenia nie można jednak tracić interesu wierzycieli. Obecne przepisy Prawa upadłościowego są zatem tak skonstruowane, aby umożliwić upadłemu uzyskanie oddłużenia, ale zarazem w maksymalnym stopniu zaspokoić wierzycieli upadłego.
Krzysztof Lipiński Wspólnik Zarządzający Licencjonowany Doradca Restrukturyzacyjny Kancelaria restrukturyzacyjna Lipiński i Wspólnicy Kancelaria jest zrzeszona w sieci Kancelarie RP działającej pod patronatem dziennika „Rzeczpospolita".
