Wierzyliśmy, że ludzkość, tak straszliwie doświadczona zbrodniami XX wieku, na ścieżkę wojny i ludobójstwa nigdy już nie powróci. Data paktu Ribbentrop–Mołotow z 1939 roku, ów symboliczny dzień, który uruchomił połączone maszyny zła dwóch totalitaryzmów, miała być groźnym memento. Przestrogą, pomnikiem czystej formy zła, moralnym napomnieniem. Czy ktoś wyobrażał sobie, że koszmar powróci? I znów na ulicach europejskich miast będzie się strzelać do bezbronnych ludzi?
Czytaj więcej
Książka Iana Johnsona szczegółowo ukazuje współpracę hitlerowsko-stalinowską i to, jak obydwaj agresorzy usiłowali przechytrzyć się nawzajem:
Rosyjski przywódca Władimir Putin zimą tego roku wyzwolił demony wojny i uruchomił doskonale nam znaną maszynerię totalitaryzmu. To ofensywa wszystkiego, co jest obce ideałom naszej cywilizacji. Za militarną agresją kroczą zbrodnia, kłamstwo, manipulacja i nienawiść. W Ukrainie za obronę zagrożonej ojczyzny dostaje się kulę, w Rosji za mówienie prawdy trafia się do łagru. W ten sposób putinowska Rosja stała się nieodrodną córką Związku Sowieckiego czasów Stalina. I hitlerowskich Niemiec, bo płynąca z Kremla ideologia jest wyraźnym echem obu totalitaryzmów.
Poważni rzekomo liderzy dowodzą, że nie da się Rosji wykluczyć ze świata cywilizowanego
Tym bardziej wstrząsający jest fakt, że tak długo nie zauważaliśmy odradzania się tej choroby. W istocie, jakże trudno jest wziąć na poważnie rodzące się zagrożenie. Milczeliśmy, podawaliśmy rękę, prowadziliśmy wymianę gospodarczą czy kulturalną. Nie chcieliśmy przyjąć wiadomości, że za progiem Kremla czai się zło.
