Księgarnie dalej znikają, ale Polacy czytają coraz więcej

W Polsce systematycznie spada liczba księgarni, od początku roku z rynku zniknęło ich 23 – wynika z danych wywiadowni Dun & Bradtreet Poland specjalnie dla „Rzeczpospolitej”. Do tej liczby należy dodać 130 zawieszonych działalności, które nie wrócą już pewnie na rynek. – Każdego roku od 2010 roku rynek księgarni kurczy się w tempie 1 proc. Od 2010 roku w Polsce zamknięto blisko 1000 księgarni – mówi Tomasz Starzyk, rzecznik Dun & Bradtreet Poland. – W najgorszej sytuacji są małe księgarnie, które nie są cenowo w stanie konkurować zarówno z sieciami handlowymi, jak i sklepami internetowymi, które właściwie przejęły rynek sprzedaży książki w Polsce – dodaje.

Foto: Tomasz Sitarski

Ubywa księgarni, przybywa czytelników

Jednak choć wygląda to na kryzys sektora, to Polacy czytają więcej. Rośnie bowiem poziom czytelnictwa, szczególnie wśród młodych ludzi. Jak wynika z badania Biblioteki Narodowej, w 2023 roku 43 proc. Polaków przeczytało choć jedną książkę. To w porównaniu z rokiem wcześniejszym wzrost o 9 pkt proc. i wynik najlepszy od dekady. 

Polacy bowiem z książek korzystają, choć wykorzystują do tego inne kanały. Zgodnie z badaniem Biblioteki Narodowej rośnie zapotrzebowanie na biblioteki publiczne – w 2023 r. wskazało na nie 14 proc., 2 pkt proc. więcej niż rok wcześniej. Choć jednocześnie spadło korzystanie z bibliotek szkolnych o 1 pkt, do 4 proc., to w sumie kanał ten wskazuje co piąty badany. 29 proc. pożycza książki od znajomych, a 28 proc. po prostu kupuje, 29 proc. dostało je w prezencie.

Czytaj więcej

Handel

Księgarnie przegrywają z dyskontami i internetem

W 12 lat zniknęła niemal co trzecia, a tempo ich zamykania przyspieszyło. Tracą klientów na rzecz...

Instytut Książki prowadzi także program wspierający finansowo małe księgarnie, ale jego zasięg wiele nie zmieni. W ramach ostatniej jego edycji 85 takich miejsc w całym kraju otrzymało pieniądze na promocję, koszty utrzymania, doradztwo oraz działania proczytelnicze. – Instytut Książki ten program uruchomił po to, żeby wspierać rynek księgarski, mierzący się z ogromnymi trudnościami i my jesteśmy tych trudności świadomi – mówił na konferencji Grzegorz Jankowicz, dyrektor Instytutu. – Zdajemy sobie sprawę z tego, że nowe technologie zmieniają nasze nawyki, że ułatwiają niektórym dostęp do informacji i rozmaitych towarów, ale książka nie jest zwykłym towarem i nigdy nie będzie, a my musimy dołożyć wszelkich starań, żeby jej tak nie traktowano – dodał.

Do programu na lata 2024–2025 złożono 134 wnioski, z których 117 spełniało wymogi formalne. Ostatecznie IK przyznał 85 dofinansowań na łączną kwotę 3,4 mln zł.

Pomysły wydawców na sprzedaż książek

Swoje projekty mają też wydawcy: np. nowa powieść Doroty Masłowskiej ukazała się 14 sierpnia, ale przez dwa tygodnie można ją kupić wyłącznie w zaprzyjaźnionych z wydawnictwem księgarniach oraz w e-sklepie wydawcy. Dopiero później trafi do szerokiej dystrybucji.

Czytaj więcej

Wywiad

Maria Deskur: Społeczeństwo, które czyta, jest bardziej stabilne emocjonalnie i psychicznie

Naszym celem jest stawianie coraz głośniej postulatu, aby poziom czytelnictwa w Polsce sięgnął 70...

– Sieci handlowe i dyskonty z internetu i tak zarobią. W końcu pożerają połowę ceny. Mogą poczekać, tym bardziej że na ogół to tam można nabyć książki tydzień lub dwa przed oficjalną premierą zgodnie z logiką, która nakazuje zalać rynek towarem, często po dumpingowych cenach, a co się nie sprzeda, to zmielić – tłumaczył w mediach społecznościowych Przemek Dębowski, współwłaściciel wydawnictwa Karakter. – Zdziwilibyście się, ile książek w Polsce się mieli parę miesięcy po premierze, bo zalegają w magazynach. I nie mówię o dwustu egzemplarzach. My się wypisujemy z tego durnego schematu – dodał.

Jak bumerang wraca też temat ustawowej regulacji rynku. Kilka miesięcy temu w Ministerstwie Kultury odbyło się pierwsze spotkanie przedstawicieli różnych środowisk działających na polskim rynku literackim, które miało na celu zainicjowanie prac nad regulacjami. Według Instytutu Książki kolejne ma się odbyć po wakacjach. Wśród dyskutowanych tematów jest kwestia jednolitej ceny książki oraz regulacja marż dystrybutorskich.