Województwa przygotowane na nową pulę środków

– Jesteśmy gotowi na wykorzystanie większej puli pieniędzy z Unii Europejskiej. Mamy wiele pomysłów. Przewijają się one zarówno w części naszego kontraktu terytorialnego, jak i w naszej bazie, którą przygotowujemy w ramach konsultacji społecznych nowego programu regionalnego dla województwa zachodniopomorskiego na lata 2014–2020. Konsultacje te prowadzimy m.in. ze wszystkimi samorządami lokalnymi w regionie – mówił Andrzej Jakubowski, wicemarszałek województwa zachodniopomorskiego podczas Kongresu Gmina 2013. Jedną z dyskusji na kongresie poświęcono nowym regionalnym programom operacyjnym na lata 2014–2020.

Decentralizacja zarządzania pieniędzmi europejskimi jest słuszna, gdyż oznacza przeniesienie środków na poziom o wiele bliższy ostatecznym odbiorcom tej pomocy, w tym samorządom i firmom

W podobnym tonie wypowiadał się Hubert Zobel, wicedyrektor Departamentu Wdrażania Programu Regionalnego w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Wielkopolskiego.

– Nie mamy problemów z wydawaniem pieniędzy unijnych. W okresie 2007–2013 zawsze byliśmy i jesteśmy w czołówce regionów, jeśli idzie o efektywność wydawania środków europejskich. Świadczą o tym dane. Wynika z nich, że w Wielkopolsce zawsze było większe zapotrzebowanie na środki z UE, niż wynosiły budżety dostępne w poszczególnych konkursach. Dotyczyło to zarówno samorządów, jak i przedsiębiorstw – podkreślał Hubert Zobel. – Dlatego uważam, że nie powinniśmy szczególnie obawiać się o zagospodarowanie pieniędzy z funduszy przewidzianych na zbliżający się okres 2014–2020.

Hubert Zobel przyznał jednak, że niektóre samorządy mogą mieć problem z zapewnieniem wkładu własnego do inwestycji współfinansowanych przez Wspólnotę.

– Biorąc pod uwagę sytuację ekonomiczną w naszym kraju, samorządy na pewno mają większe trudności z zapewnieniem wkładu własnego niż przedsiębiorcy. Mimo to ufam, że nowe pieniądze będą wydawane sprawnie – mówił wicedyrektor z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego.

Wicemarszałek Andrzej Jakubowski przypomniał, że już teraz w okresie 2007–2013 władze województw często stawały przed dylematem, jaki poziom dofinansowania stosować, bo warunkuje on przecież poziom wkładu własnego.

– To dylemat: czy finansować więcej inwestycji z mniejszym wkładem Unii Europejskiej i większym wkładem własnym samorządów, czy też mniej projektów z większym wkładem UE – tłumaczył Andrzej Jakubowski. I wskazywał, że w Zachodniopomorskiem samorząd województwa starał się zapewnić poziom dofinansowania w wysokości 50–70 proc., a nawet 75 proc. W przypadku inwestycji środowiskowych dokładano do tego 15 proc. z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W tym ostatnim wariancie gminy wykładały więc tylko 10 proc. wartości inwestycji.

– Warto w ten sposób wspierać samorządy, bo ich budżety wyglądają, jak wyglądają, choć ostatnie informacje z Ministerstwa Finansów o poluzowaniu podejścia do wskaźników zadłużenia napawają delikatnym optymizmem – mówił wicemarszałek województwa zachodniopomorskiego.

Ile euro więcej

Jerzy Kwieciński, ekspert Business Centre Club (BCC) i były wiceminister rozwoju regionalnego, przypomniał, że teraz (w okresie 2007–2013) samorządy województw zarządzają łącznie 17,2 mld euro w programach regionalnych finansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), ale też operują (wdrażają), choć nie zarządzają 6 mld euro z Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) w krajowym programie „Kapitał ludzki".

– Już teraz województwa dysponują więc pulą 23 mld euro. Pula ta urośnie do 28 mld euro. Rzeczywisty wzrost środków dla regionów wyniesie więc 5 mld euro – wyliczał Jerzy Kwieciński. Jego zdaniem to bardzo dobra wiadomość dla samorządów, choć być może wyliczenia te robią mniejsze wrażenie.

–  Decyzja o przeniesieniu większej puli środków unijnych na poziom regionalny jest jak najbardziej słuszna, bo będą one bliżej ostatecznych beneficjentów, w tym przede wszystkim samorządów i przedsiębiorstw. Zmieni się natomiast sposób wydawania tych pieniędzy i kierunki ich dystrybucji – mówił ekspert BCC.

Według Jerzego Kwiecińskiego jedną z podstawowych nowości będzie to, że więcej pieniędzy trafi na obszary związane z przedsiębiorczością, innowacyjnością i konkurencyjnością regionalnych gospodarek. Ważne jest, aby nie dzielić tych pieniędzy na dwie oddzielne szuflady: dla samorządów i przedsiębiorstw. Lepiej, gdyby zostały tak podzielone, aby można z nich finansować działania pozwalające na współpracę sektorów: publicznego, samorządowego i prywatnego.

– Nie obawiam się, że samorządy wojewódzkie nie poradzą sobie z większą pulą pieniędzy, bo zapewne ciągle będzie więcej chętnych niż dostępnych środków. Ale na początku okresu 2014–2020 na pewno będzie trudno. Pojawią się nowe obszary, w których samorządy województw do tej pory nie działały – mówił Marek Szczepański, dyrektor zarządzający pionem funduszy europejskich w Banku Gospodarstwa Krajowego.

– Bardziej niepokoi mnie to, jak przebiegną negocjacje między Komisją Europejską a polskimi władzami. Tym bardziej że Bruksela przedstawiła już kilkadziesiąt stron uwag do tzw. umowy partnerstwa, czyli głównego dokumentu, zgodnie z którym zostaną rozdzielone nowe środki europejskie między krajowe i regionalne programy operacyjne. Może to oznaczać, że Polskę czekają długotrwałe negocjacje – zaznaczył Marek Szczepański.

Dodał, że zarówno polski rząd, jak i władze województw są zdeterminowane, aby rozmowy z Komisją Europejską o nowych programach sfinalizować jak najszybciej.

Kiedy odbędą się pierwsze konkursy

– Województwa będą wkrótce negocjowały programy regionalne. Mam nadzieję, że będą to pierwsze programy operacyjne zatwierdzone w przyszłym roku przez Komisję Europejską. Wciąż nie jest zatwierdzony budżet Unii Europejskiej na lata 2014–2020. A to oznacza, że pierwsze programy Bruksela zatwierdzi pod koniec trzeciego kwartału przyszłego roku. To wariant optymistyczny. W pesymistycznym dojdzie do tego w czwartym kwartale 2014 r. A to oznacza, że pierwsze konkursy zaczną się dopiero w 2015 r. – prognozował Jerzy Kwieciński.

Nie wykluczał on jednak, że część województw ogłosi konkursy jeszcze w 2014 r. Ale będą one związane np. z promocją i będą miały głównie znaczenie wizerunkowe; chodzi o formalne odnotowanie, że pierwsze konkursy finansowane ze wspólnego budżetu na lata 2014–2020 ruszyły już w 2014 r.

– De facto jednak pieniądze z nowego budżetu Unii zaczną płynąć do samorządów dopiero w 2015 r. – twierdził Jerzy Kwieciński.

Bardziej optymistycznie na harmonogram ogłaszania pierwszych konkursów patrzy Marek Szczepański.

– Nie wiem, skąd bierze się ten pesymizm, bo wskazując na czwarty kwartał 2014 r., mówimy przecież o dacie, do której pozostało jeszcze 12 miesięcy. Wiemy wszyscy, że opóźnienia dotyczące pakietu legislacyjnego leżą głównie po stronie szeroko rozumianej Brukseli, a więc Komisji i Parlamentu Europejskiego. Mimo to jestem większym optymistą i mam nadzieję, że podstawowe regulacje zostaną uzgodnione do końca listopada 2013 r., a wspólny budżet UE zostanie zatwierdzony. Jeśli tak się stanie, to potem wszystko będzie zależało od determinacji władz publicznych: krajowych i regionalnych – mówił przedstawiciel Banku Gospodarstwa Krajowego.

Zły wpływ wyborów

– Zależy nam na tym, aby konkursy, a co za tym idzie i realizacja nowego programu regionalnego, ruszyły w Zachodniopomorskiem jak najszybciej – podkreślił Andrzej Jakubowski.

Przypomniał też, że obawy dotyczące późnego startu nowych programów są uzasadnione w kontekście opóźnień, które miały miejsce na początku okresu 2007–2013. Wicemarszałek przyznał jednak, że najbardziej obawia się przebiegu negocjacji z Komisją Europejską. Negocjacje te mogą być trudne i długotrwałe.

– W Wielkopolsce do końca 2013 r. chcemy przesłać gotowy projekt nowego programu do resortu rozwoju regionalnego i zamierzamy zgłosić gotowość do rozmów z Komisją – zapowiedział Hubert Zobel. Jego zdaniem pierwsze konkursy odbędą się jednak pod koniec 2014 r.

Uczestnicy debaty „Rz" sygnalizowali, że na długość i treść negocjacji między władzami regionów a Komisją Europejską mogą wpłynąć zbliżające się wybory samorządowe, zaplanowane na  jesień przyszłego roku.

– Jeśli władze regionów będą chciały wykazać się przed wyborami zatwierdzonymi już programami, to znajdą się w niewygodnej sytuacji negocjacyjnej względem Komisji Europejskiej – zauważył Jerzy Kwieciński.

– Obawiam się, że dojrzałość naszej samorządowej klasy politycznej zostanie wystawiona na poważną próbę. Władze regionów będą pod dużą presją, aby wynegocjować nowe programy jeszcze przed wyborami – wtórował Marek Szczepański.

Dwa źródła finansowania

Uczestnicy debaty „Rz" rozważali też, jaki wpływ na realizację nowych regionalnych programów operacyjnych będzie miało ich finansowanie z dwóch źródeł, czyli z Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), a nie tylko z tego ostatniego, jak ma to miejsce teraz.

– Do nowej dwufunduszowej konstrukcji finansowej podchodziłem bardzo optymistycznie. Liczyłem na to, że środki miękkie z EFS będzie można również wykorzystać, przynajmniej częściowo, w charakterze inwestycyjnym. Okazuje się jednak, że nie do końca będzie to możliwe. Niewykluczone, że będzie to spory problem – tłumaczył Andrzej Jakubowski. Według niego władze części samorządów województw już twierdzą, że byłoby lepiej, gdyby programy regionalne były jedno-, a nie dwufunduszowe.

Jak wskazywał dyrektor Hubert Zobel, z sygnałów płynących z Brukseli wynika, że to pieniądze z EFS mają być tymi głównymi i załatwiać konkretne problemy w regionach, a infrastruktura finansowana z EFRR ma być jedynie dodatkiem. – Oznacza to wręcz odwrócenie filozofii wydawania unijnych pieniędzy – podkreślał Hubert Zobel.

Natomiast Jerzy Kwieciński przyznał, że jest zwolennikiem dwufunduszowości programów regionalnych.

– Być może niektóre regiony zdecydują się na dwa oddzielne programy operacyjne, jeden finansowany z EFS i drugi z EFRR. Wtedy będę im współczuł, gdyż oznacza to nie tylko dwie instytucje zarządzające, ale i całe mnóstwo innych problemów – tłumaczył ekspert BCC.