Firmy powinny z wyprzedzeniem przygotować się do nowych regulacji

Ogłoszony pod koniec 2019 r. Europejski Zielony Ład uważany jest za najdogłębniejszą w historii rewizję prawa europejskiego. Ma ona zapewnić, że zrównoważony rozwój zostanie wkomponowany we wszystkie wymiary regulacji, począwszy od przemysłu i energetyki, a skończywszy na sektorze finansowym i prawie spółek.

– Pomimo wybuchu od czasu ogłoszenia Zielonego Ładu pandemii i wojny tuż za granicami UE, Komisja i inne instytucje europejskie nie zwalniają tempa w ogłaszaniu i przyjmowaniu kolejnych strategii, polityk i aktów prawnych, które mają urzeczywistnić cele neutralności klimatycznej do 2050 r., oraz przerwania dotychczasowego powiązania pomiędzy wzrostem gospodarczym a ekstensywnym zużyciem zasobów naturalnych – podkreśla Katarzyna Kłaczyńska-Lewis, partnerka EY Law, liderka zespołu energetyki, zrównoważonego rozwoju i zmian klimatu.

Taksonomia szansą i wyzwaniem

Niektóre zmiany prawne dopiero wejdą w życie, ale część już obowiązuje. Mowa m.in. o taksonomii, czyli rozporządzeniu Parlamentu i Rady UE. Powstało, aby ułatwić decydentom ocenę inwestycji pod kątem zgodności z zasadami ESG.

– Do raportowania informacji niefinansowych na podstawie taksonomii są obecnie zobowiązane podmioty, które publikują oświadczenia na temat informacji niefinansowych lub sprawozdania na temat informacji niefinansowych, zgodnie z przepisami ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – informuje Luiza Wyrębkowska, radca prawny w B2RLaw. Dodaje, że zakres podmiotowy taksonomii obejmuje przede wszystkim uczestników rynku finansowego, ale także duże przedsiębiorstwa, które podlegają obowiązkowi publikacji oświadczenia na temat informacji niefinansowych. Uczestnicy rynku finansowego to przede wszystkim zakłady ubezpieczeń udostępniające ubezpieczeniowe produkty inwestycyjne, firmy inwestycyjne i instytucje kredytowe zarządzające portfelem, a także zarządzający alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi oraz twórcy produktów emerytalnych. Z kolei pozostałe podmioty to tzw. duże jednostki, które są jednostkami interesu publicznego, przekraczające na dzień bilansowy kryterium średniej liczby 500 pracowników. Aktualnie ujmują one w sprawozdaniu z działalności oświadczenie na temat informacji niefinansowych, takich jak m.in. kwestie środowiskowe, społeczne i pracownicze, poszanowanie praw człowieka oraz przeciwdziałanie korupcji i łapownictwu.

– Raporty za 2021 r. (publikowane w 2022 r. – red.) mogły zawierać pewne uproszczenia. Od 1 stycznia 2023 w raportach za 2022 r. wszystkie zobowiązane podmioty muszą podać stopień zgodności już w pełnym zakresie dla wszystkich sześciu celów taksonomii – informuje Wyrębkowska. Cele te dotyczą: adaptacji do zmian klimatu, łagodzenia tych zmian, zrównoważonego wykorzystywania i ochrony zasobów wodnych i morskich, przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym, zapobiegania zanieczyszczeniu i jego kontroli oraz ochrony i odbudowy bioróżnorodności i ekosystemu.

Czas na nową dyrektywę

– Taksonomia UE nie jest jedynym źródłem przepisów istotnie podwyższającym poprzeczkę, jeżeli chodzi o raportowane informacje – podkreśla Rafał Hummel, partner w dziale audytu EY Polska. Kolejny zintegrowany z taksonomią dokument to CSRD (ang. corporate sustainability reporting directive), czyli nowa dyrektywa unijna.

Komisja Europejska 21 kwietnia 2021 r. opublikowała projekt nowej regulacji, zmieniającej m.in. dotychczasowe dyrektywy w sprawie rachunkowości, przejrzystości i audytu. Intensywne prace legislacyjne nad dyrektywą prowadzone przez kraje członkowskie, a następnie tzw. trilogi z Parlamentem Europejskim zakończyły się 21 czerwca 2022 r., kiedy zawarto wstępne porozumienie w sprawie dyrektywy CSRD. Wprowadza ona bardziej szczegółowe wymogi sprawozdawcze, wymóg certyfikowania informacji oraz ich lepszej dostępności.

Przepisy nowej dyrektywy zaczną obowiązywać w trzech fazach. Jako pierwsze zaczną je stosować te jednostki, które już podlegają aktualnej dyrektywie NFRD (ang. non-financial reporting directive). Potem CSRD będzie dotyczyć pozostałych dużych jednostek, a na końcu średnich i małych spółek giełdowych. Jaki jest dokładny harmonogram?

Jak informuje Ministerstwo Finansów, od roku obrotowego zaczynającego się od stycznia 2024 r. nową dyrektywę stosować będą wszystkie duże jednostki zaufania publicznego (duże jednostki notowane na giełdzie, banki i ubezpieczyciele) mające powyżej 500 pracowników. Od roku obrotowego zaczynającego się na początku 2025 r. – wszystkie pozostałe duże jednostki, a od 2026 r. średnie i małe notowane spółki. Szczegółowe wymogi zostaną zawarte w rozporządzeniach KE wprowadzających europejskie standardy raportowania informacji o zrównoważonym rozwoju.

Szacuje się, że spółek spełniających kryteria związane z dyrektywą CSRD jest w Polsce przeszło trzy i pół tysiąca. Do tej pory grupa przedsiębiorstw przygotowujących raporty ESG była zdecydowanie węższa. A jeszcze mniejsza część z nich poddawała sprawozdania weryfikacji przez biegłych rewidentów. To też się zmieni. Jak informują unijne organy, sprawozdania będą musiały być atestowane przez biegłego rewidenta lub niezależnego akredytowanego certyfikatora. Także sprawozdania przedsiębiorstw pozaeuropejskich muszą być certyfikowane przez biegłego rewidenta europejskiego lub mającego siedzibę w państwie trzecim.