Program na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia to jedna z siedmiu inicjatyw przewodnich zasygnalizowanych w unijnej strategii „Europa 2020". Najważniejszym celem programu jest zwiększenie poziomu zatrudnienia w UE do 75 proc. – dziś nie przekracza on 66 proc.
Zdaniem Komisji zadanie się powiedzie, jeśli państwa członkowskie wezmą się do roboty i zreformują swoje rynki pracy. W komunikacie dotyczącym programu zadania stawia się jasne: po pierwsze, rynki pracy muszą „lepiej funkcjonować", po drugie, trzeba zadbać o to, by kwalifikacje pracowników rosły i odpowiadały zapotrzebowaniu pracodawców, po trzecie – poprawić jakość miejsc pracy i warunki zatrudnienia, a po czwarte – uruchomić mechanizmy wspierające tworzenie nowych etatów. By te cztery zadania realizować skutecznie, Komisja zaproponowała 13 kluczowych działań. Większość z nich nie ma charakteru prawnie wiążącego – Bruksela jedynie zaleca, apeluje i wzywa.
Czego dotyczą unijne sugestie? Komisja chce m.in. mniejszej „segmentacji" rynku pracy, czyli – mówiąc w skrócie – likwidacji pracy tymczasowej i tymczasowego stosunku pracy na rzecz stałych umów. Jednocześnie jednak stałe umowy mają umożliwiać elastyczne korzystanie z pracownika – dopuszczać dość swobodne regulowanie czasu pracy i jej organizacji. Inna propozycja dotyczy takiej zmiany publicznych systemów emerytalnych, by zapewniały one „odpowiednie i trwałe" emerytury nawet osobom, które miały spore przerwy w opłacaniu składek emerytalnych. Komisja sugeruje jednocześnie, by obniżać opłaty na rzecz ubezpieczenia społecznego ponoszone przez pracodawców. Zmniejszą się dzięki temu pozapłacowe koszty pracy, co ułatwi tworzenie nowych etatów. Ubytek wpływów w systemie emerytalnym ma być zrównoważony wpłatami z podatków od energii i zanieczyszczenia. Komisja chce też wprowadzić legitymację pracowniczą, która zwiększyłaby mobilność pracowników, zdejmując z nich uciążliwy obowiązek potwierdzania kwalifikacji zawodowych.
Analitycy z niemieckiego Centrum für Europäische Politik monitorujący projekty prawa gospodarczego UE większość pomysłów Komisji uznali za ważne i słuszne. Niektóre wzbudziły jednak ich zdecydowany sprzeciw. Eksperci CEP są przekonani, że praca tymczasowa i tymczasowy stosunek pracy mają kluczowe znaczenie dla elastyczności rynków pracy – tych form zatrudnienia nie można więc likwidować.
Nie rozumieją też pomysłu oderwania wysokości emerytur od wartości realnie wpłaconych składek oraz krytykują determinację, z jaką Unia chce wspierać samokształcenie pracowników. – Uczenie się przez całe życie to wyłączny obowiązek pracowników – to oni bowiem bezpośrednio korzystają ze zwiększonych umiejętności – piszą eksperci CEP.
