Klif ominięty, rynki w górę

Reakcja rynków na przyjęcie przez Kongres USA ustawy likwidującej zagrożenie tzw. urwiskiem fiskalnym była entuzjastyczna. Nowojorski indeks S&P 500 rósł na początku pierwszej w tym roku sesji o ponad 2 proc. Fala zwyżek przetoczyła się również przez giełdy Europy i Azji. Niektóre europejskie indeksy (np. madrycki Ibex 35 oraz mediolański FTSE MIB) zyskiwały w ciągu dnia nawet 3 proc. Polski WIG 20 rósł dosyć umiarkowanie, o 1,6 proc.

Dolar słabł wobec głównych światowych walut, euro i złoty się umacniały. W środę po południu za amerykańską walutę płacono już tylko 3,05 zł, a za euro nawet 4,05 zł.

Rynki odreagowywały zniknięcie groźby fiskalnego urwiska, czyli tego, czym straszono je od wielu tygodni. Czy rzeczywiście jest jednak powód do świętowania? Fiskalne i polityczne problemy USA mogą znowu dać o sobie znać w ciągu kilku tygodni i popsuć nastroje inwestorom.

Dziurawa umowa

Fiskalny kompromis przyjęty w Kongresie przewiduje głównie przedłużenie ulg podatkowych dla Amerykanów (szczegóły w ramce obok). Automatyczne cięcia budżetowe zostały jedynie odłożone w czasie o dwa miesiące. Kongres i prezydent Obama mają więc tyle czasu  na porozumienie się w sprawie skali oszczędności fiskalnych i obszarów, które one dotkną, a także podwyższenia limitu długu federalnego USA (z osiągniętego w poniedziałek poziomu 16,4 bln dol.). To nie będzie łatwe. Zapowiada się więc burzliwa polityczna debata. Warto przypomnieć, że spór dotyczący podniesienia limitu zadłużenia doprowadził   w 2011 r. do pozbawienia USA najwyższego ratingu kredytowego AAA przez agencję Standard & Poor's.

Wielu republikanów jest już rozczarowanych przyjętą kompromisową ustawą. Nie widzą w niej punktu wyjścia do poważnej refromy finansów publicznych. – Brak konkretów dotyczących cięć fiskalnych jest przedmiotem niepokoju wielu kongresmenów – przyznaje Joe Boehner, republikański przewodniczący Izby Reprezentantów.

Sytuację komplikuje fakt, że w Kongresie zasiądą wybrani na jesieni nowi ustawodawcy. – To tylko kieruje naród w stronę kolejnego fiskalnego starcia w ciągu kilku miesięcy.  Toksyczne połączenie ekstremizmu oraz wielkiego partykularyzmu sprawiło, że 112 Kongres był najmniej produktywnym w historii – ocenia demokratyczna kongreswoman Louise Slaughter.

– Prezydent Obama już sygnalizuje, że podniesie podatki w zakresie nawet większym niż przewiduje obecne porozumienie, więc w ciągu najbliższych dwóch tygodni w USA szykuje się poważna konfrontacja. Możemy spodziewać się negatywnych długotrwałych następstw tego nieporozumienia dla rynku – ostrzega Steen Jakobsen, główny ekonomista Saxo Banku.

– Tak naprawdę nic nie zostało jeszcze ustalone. Są do rozwiązania jeszcze większe problemy – ocenia Joseph La Vorgna, ekonomista z Deutsche Banku.

Czekając na ożywienie

Jak na razie jednak nastroje inwestorów są dobre. W końcówce roku poprawiły się one głównie z powodu ustabilizowania sytuacji w strefie euro oraz oznak poprawy kondycji chińskiej gospodarki. Obawy przed rozpadem eurolandu oraz tzw. twardym lądowaniem w Chinach nie zmaterializowały się. Są również oznaki ożywienia w amerykańskiej  gospodarce.

– Mimo nerwów związanych z kwestiami fiskalnymi stan gospodarki się poprawia. Gdy będzie więcej jasności w kwestiach podatkowych i wydatków rządowych, spodziewamy się, że wzrost gospodarczy przyspieszy – twierdzi Ryan Sweet, ekonomista z Moody's Analytics.

Także i tutaj można dostrzec problemy na horyzoncie. Głównie w Europie Zachodniej, która w tym roku wciąż będzie zmagała się z recesją.  – Europa będzie stanowiła główne zagrożenie dla gospodarki w 2013 r. – ocenia w wywiadzie dla niemieckiego dziennika „Handelsblatt" ekonomiczny noblista Jospeh Stiglitz. Niemiecka kanclerz Angela Merkel przekonywała zaś w orędziu noworocznym, że Europa wciąż będzie toczyła poważne boje z kryzysem zadłużeniowym.