Sejm 5 września 2016r. (po przyjęciu 14 poprawek Senatu) uchwalił ustawę o szczególnych zasadach rozliczeń w podatku od towarów i usług oraz dokonywania zwrotu środków publicznych przeznaczonych na realizację projektów finansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub od państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu przez jednostki samorządu terytorialnego" (zwana powszechnie „specustawą o centralizacji"). Ustawa została skierowana do podpisu prezydenta. Zacznie obowiązywać 1 października 2016 r.
Nowe obowiązki
Specustawa ta wykonuje przede wszystkim wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 29 września 2015r. C-276/14 (Gmina Wocław przeciwko ministrowi finansów) dot. obowiązkowej centralizacji. W stosunku do pierwszego i wstępnego projektu tej ustawy z 18 stycznia br. zakładającego jej wejście w życie już 1 marca wiele rzeczy zostało zmienionych i uszczegółowionych.
W obecnej wersji specustawa dotyczy w szczególności:
1. zasad dokonywania przez jednostki samorządu terytorialnego (JST) i ich jednostki i zakłady budżetowe, rozliczeń w podatku od towarów i usług za okresy rozliczeniowe przypadające przed i po dacie obowiązkowej centralizacji, tj. 1 stycznia 2017 r., czyli:
- poinformowania do 31 grudnia 2016 r. przez każdą JST swojego dotychczasowego urzędu skarbowego o dacie planowanej centralizacji wraz z wykazem wszystkich jednostek i zakładów budżetowych (z podaniem ich nazwy, adresu i NIP). JST muszą to uczynić na specjalnie w tym celu opracowanym przez ustawodawcę druku „Informacji" (załączniku nr 1 do specustawy);
- wyrejestrowania przez naczelnika urzędu skarbowego „z urzędu" zarejestrowanych na potrzeby VAT jednostek i zakładów budżetowych z datą faktycznej centralizacji (najpóźniej 31 grudnia 2016 r.). Dotyczyć to będzie tylko tych jednostek, które wcześniej dokonały rejestracji, składając druk VAT-R. Przy czym przed wejściem w życie specustawy wyrejestrowywanie tych jednostek odbywało się wyłącznie na ich wniosek poprzez złożenie druku VAT-Z;
- dalszego korzystania z podmiotowych zwolnień od VAT niezarejestrowanych na potrzeby VAT jednostek i zakładów budżetowych (nie dłużej niż do 31 grudnia 2016 r.);
- stosowania dla celów odliczeń za okresy przed 1 stycznia 2017 r. proporcji sprzedaży dla każdej jednostki i zakładu budżetowego odrębnie;
To już IV edycja kongresu dla liderów świata finansów
- braku konieczności do końca 2018 r. wymiany kas rejestrujących, które wcześniej zostały „zafiskalizowane" na jednostki i zakłady budżetowe;
2. zasad dokonywania przez JST wstecznych korekt rozliczeń podatku VAT za okresy rozliczeniowe upływające przed dniem podjęcia przez nie rozliczania tego podatku wraz ze wszystkimi jednostkami i zakładami budżetowymi, w tym:
- korekt podatku należnego,
- korekt podatku naliczonego,
- korekt proporcji,
Uwaga!
Przepisy specustawy o centralizacji zawierają bardzo szczegółowe zasady wstecznych i kompleksowych korekt deklaracji VAT-7 dokonywanych przez JST już po wdrożeniu centralizacji. Korekty te są jednak wyłącznie dobrowolne. I to zarówno te, które są bezpośrednio związane z wyrokiem TSUE, jak i te niezwiązane z wyrokiem TSUE.
3. zakazu dokonywania przez JST odliczeń podatku naliczonego VAT od zakupów zrobionych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub od państw członkowskich EFTA uzyskanych na realizację zadań JST w przypadku zmiany kwalifikowalności wydatków w związku z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości. Przy czym zakaz ten obowiązuje tylko wtedy gdy przed 1 października 2016r. (dniem wejścia w życie specustawy) JST nie dokonała zwrotu środków przeznaczonych na realizację projektów w części związanej ze zmianą kwalifikowalności podatku.
Jeżeli jednak przed tą datą JST dokonała takiego odliczenia z tytułu nabycia towarów i usług finansowaną ze środków przeznaczonych na realizację projektów oraz nie dokonała z tego tytułu zwrotu środków przeznaczonych na realizację projektów, jest obowiązana do niezwłocznego zwrotu tych środków. W takim przypadku, środki przeznaczone na realizację projektów JST zwraca wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, liczonymi od dnia tego odliczenia do dnia dokonania ich zwrotu.
Trzy miesiące na wdrożenie
1 stycznia 2017r. jest datą, od której każda JST jest zobowiązana wdrożyć i stosować scentralizowany sposób rozliczeń VAT, jeśli nie zrobiła tego wcześniej. Natomiast 1 października 2016 r. jest datą, od której obowiązuje specustawa o centralizacji rozliczeń VAT w JST.
Te wcześniejsze trzy miesiące obowiązywania tej specustawy przed finalnym wdrożeniem centralizacji rozliczeń VAT w gminie, tzw. trzymiesięczny okres vacatio legis, jest wręcz niezbędny dla każdej JST. W tych bowiem trzech miesiącach musi nastąpić złożenie przez JST dwóch bardzo ważnych informacji z punktu widzenia urzędu skarbowego oraz instytucji, z którymi zostały zawarte umowy o dofinansowanie.
Po pierwsze:
JST, które nie wdrożyły jeszcze centralizacji, muszą złożyć do urzędu skarbowego informację (wg sformalizowanej treści opracowanej w zał. nr 1 do tej specustawy) o dacie i zakresie podmiotowym centralizacji.
Informacja ta musi być złożona do 31 grudnia 2016 r. Wraz z tą informacją JST musi złożyć wykaz wszystkich swoich jednostek budżetowych i zakładów budżetowych, z podaniem ich nazwy, adresu siedziby oraz numeru identyfikacji podatkowej.
Treść tego załącznika nr 1 jest następująca:
Załącznik nr 1
Na podstawie (...) informuję, że Gmina/Powiat/Województwo będzie rozliczać podatek od towarów i usług wraz ze wszystkimi jednostkami organizacyjnymi (wykaz w załączeniu) od dnia (...).
Należy podać nazwę, adres siedziby oraz numer identyfikacji podatkowej wszystkich jednostek organizacyjnych Gminy/Powiatu/W województwa
Po drugie:
JST jest obowiązana złożyć do naczelnika urzędu skarbowego właściwego w zakresie rozliczania podatku VAT oraz do podmiotu, z którym zawarta została umowa o dofinansowanie, informację sporządzoną według wzoru określonego w załączniku nr 3 do specustawy.
Ta z kolei informacja musi być złożona w terminie do 1 grudnia 2016 r. (tj. w ciągu dwóch miesięcy, licząc od dnia wejścia w życie specustawy o centralizacji). Treść tej informacji (wg sformalizowanej treści określonej w załączniku nr 3 do specustawy jest następująca:
Załącznik nr 3
(dotyczy umowy o dofinansowanie nr (............................................................................)
Na podstawie (...) informuję, że w odniesieniu do nabycia towarów i usług, o których mowa w art. 17 ust. 2 tej ustawy, nie dokonano obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego finansowaną ze środków przeznaczonych na realizację projektów, również w ramach korekty, o której mowa w art. 86 ust. 13 i 13 a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, oraz w trybie art. 91 ust. 7-8 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.
„Umowa o dofinansowanie" to: umowa wymieniona w przepisach ustawy o Narodowym Planie Rozwoju oraz ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, inna umowa przyznająca środki przeznaczone na realizację projektów oraz decyzja, o której mowa w ustawie o zasadach prowadzenia polityki rozwoju.
Chodzi o to, iż JST lub jej jednostka organizacyjna nie jest obowiązana do zwrotu środków przeznaczonych na realizację projektów w takim zakresie, w jakim nastąpiła zmiana kwalifikowalności podatku w części dotyczącej kwoty podatku naliczonego z tytułu nabycia towarów i usług finansowanej ze środków przeznaczonych na realizację projektów w związku z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości.
Zasadę tę stosuje się pod warunkiem, że JST nie dokonała przed 1 października 2016 r. obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia towarów i usług finansowaną ze środków przeznaczonych na realizację projektów w związku z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości, również w ramach korekty, o której mowa w art. 86 ust. 13 i 13a ustawy o VAT oraz w trybie art. 91 ust. 7-8 tej ustawy.
Elżbieta Rogala, niezależny ekspert i wykładowca VAT
