Wykorzystanie wizerunku Jana Pawła II w garniturze i pod krawatem w kampanii społecznej intryguje. A to za sprawą Centrum Myśli Jana Pawła II, które rozpowszechniło, przynajmniej w Warszawie, plakat przypominający wyborczy bilboard – obok uśmiechniętego, młodego papieża umieszczono hasła: „Karol Wojtyła Twój kandydat w codziennych wyborach" i „Zawsze razem, nigdy przeciw sobie!".

Pierwsze skojarzenie jest polityczne, a nawet wyborcze... W końcu mamy kampanię prezydencką. Czy tego by chciał, czy za jego życia byłoby to możliwe? Chyba nie. I tu może się pojawić aspekt prawny.

Z ochroną wizerunku osoby, nawet publicznej, po śmierci wiąże się sporo problemów. U nas kwestię tę reguluje prawo autorskie, chociaż wizerunek jest dobrem osobistym. Kłopot w tym, że niejednoznacznie. We wciąż zapowiadanym nowym kodeksie cywilnym ochrona ma być rozbudowana, bo w epoce internetu jest to coraz ważniejsze.

Wprawdzie mówi się o ochronie wizerunku po śmierci danej osoby, ale roszczeń z tego tytułu nie można dochodzić po upływie 20 lat. Prawnicy nie do końca są zgodni, jakie naruszenia – czy tylko powstałe za życia czy również po śmierci – mogą być prawnie zwalczane.

Zdaniem adwokata Krzysztofa Czyżewskiego, specjalizującego się w tych kwestiach, wizerunek to dobro osobiste ściśle z osobą związane i w zasadzie powinno wygasać po jej śmierci. Na świecie do tematu podchodzi się bardzo różnie. Co ciekawe, sam Watykan ogłosił w 2009 r., że cała symbolika papieska, w tym wizerunek papieża, jest chroniona, a jej wykorzystanie wymaga zgody Watykanu. W wielu krajach ochrona wizerunku przysługuje tylko za życia. Są jednak takie miejsca na świecie (niektóre stany USA), gdzie – ze względu na dostrzeżenie komercyjnego charakteru wizerunku – ochrona trwa i po śmierci, niekiedy nawet do 100 lat.

– Nie dziwi, że spadkobiercy osób, których wizerunek jest wiele wart, starają się za wszelką cenę połączyć go ze stanem, którego prawo daje najszerszą ochronę – dodaje Czyżewski.

W Polsce specjalny status ma jedynie wizerunek Fryderyka Chopina, chroniony na mocy odrębnej ustawy.

Dodajmy, że w zasadzie jedyny przypadek sądowej ochrony dóbr osobistych zmarłego w Polsce dotyczył też papieża Jana Pawła II. W procesie z powództwa ks. Zdzisława Peszkowskiego przeciwko „Trybunie", która w 1997 r. obraziła papieża, SN orzekł, że znieważenie Jana Pawła II może naruszać uczucia religijne księdza Peszkowskiego, osoby szczególnie związanej z polskim papieżem.