W Polsce latem ujemny poziom inflacji

Inflacja już od kilku miesięcy jest bardzo niska, a w lipcu i sierpniu będzie można mówić o deflacji – prognozują ekonomiści. Nie o wielkiej, bo ceny spadną o około 0,2 proc., ale będzie to pierwszy taki wypadek w historii polskiej gospodarki po transformacji.

Skąd taka sytuacja?

Rok temu mocno wzrosły m.in. opłaty za wywóz śmieci, podwyższając ogólny poziom cen – od lipca ten efekt już przemija. Bardzo istotne będzie utrzymanie się rocznego spadku – co jest sytuacją niespotykaną – cen żywności, które stanowią aż jedną czwartą naszego koszyka codziennych wydatków. Już w maju spadły one o 0,8 proc. Na mocnym minusie były, i tak pewnie pozostanie, ceny warzyw, cukru i wyrobów cukierniczych. Tańsze niż rok temu są kawa, herbata, soki warzywne oraz owoce. Można spodziewać się spadku cen odzieży, obuwia, usług telekomunikacyjnych.

Możliwe, że także paliwa będą w wakacje tańsze niż rok temu, ale wiele zależy do wahań kursowych. Jeśli w efekcie afery podsłuchowej złoty będzie się osłabiał, odczujemy rosnące ceny ropy na świecie.

Spadek cen konsumpcyjnych jest nietypowy, bo nasza gospodarka się rozkręca.

– Parę kwartałów temu mieliśmy do czynienia z dosyć mocnym obniżeniem się popytu krajowego. Wtedy inflacja mocno spadała. W 2012 r. wyniosła 3,7 proc., a w 2013 już tylko 0,9 proc. – podkreśla Piotr Bielski, ekonomista BZ WBK. – Potem popyt zaczął odbijać. Ze względu na stagnację na światowych rynkach surowcowych producenci nie mają powodów do podwyżki cen, a kryzys na Ukrainie i ciepła zima obniżyły ceny żywności – wyjaśnia Bielski.

Delikatny wzrost cen

Dla gospodarki krótkotrwała, sezonowa deflacja nie jest zagrożeniem. Gorzej, gdy przeradza się w deflację długotrwałą.

– Groźna jest spirala deflacyjna. Oczekiwany spadek ogólnego poziomu cen skłania wtedy gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa do odłożenia konsumpcji i inwestycji na później. To osłabia popyt krajowy i prowadzi do spadku produkcji, a w rezultacie do spadku dynamiki PKB. Mamy wtedy do czynienia ze spowolnieniem gospodarczym albo nawet recesją – tłumaczy Grzegorz Maliszewski, główny ekonomista Millennium Bank.

Japonia zmagała się z pułapką deflacji przez prawie 20 lat. Na szczęście prawdopodobieństwo długotrwałej deflacji w Polsce jest nikłe.

– Tego typu zjawisko nam nie grozi, bo obserwujemy dość wysoką nominalną dynamikę płac. Nie oczekujemy też zwiększonych oszczędności, a oba te czynniki niewątpliwie wspierają konsumpcję. Jeżeli uaktywni się popyt konsumpcyjny, zareaguje na to nie tylko podaż, ale również ceny – mówił pod koniec maja Andrzej Raczko, członek zarządu NBP.

Po letniej deflacji ekonomiści przewidują, że inflacja zacznie rosnąć, choć przez wiele miesięcy będzie to mały wzrost. W całym 2014 r. średnia zwyżka cen konsumpcyjnych nie powinna przekroczyć 0,5 proc., a w 2015 – 1,5 proc.

Możliwa obniżka stóp

Jak na sezonową deflację zareaguje Rada Polityki Pieniężnej? Oczekiwania ekonomistów nie są jednorodne.