Jan Cipiur: Bez karnego po rozmyślnych faulach na budżecie

Aż sześciu spośród wszystkich 24 ministrów finansów sprawujących urząd po 1989 r. stawiło się w Senacie, żeby w trakcie seminarium pod hasłem „Czy budżet, który utracił rangę podstawowego planu finansów państwa może być podstawą absolutorium dla rządu” wyrazić swój sprzeciw wobec ukrywania przez rząd prawdziwego, bardzo złego stanu finansów publicznych.

Oficjalny deficyt budżetu państwa wyniósł na koniec 2022 roku „jedynie” 12 mld zł. Jest to wielkość zmanipulowana i w efekcie zakłamana. Rzeczywisty deficyt budżetowy wyniósł bowiem ok. 100 mld zł, a więc jest ponad ośmiokrotnie sześciokrotnie wyższy od podawanego i sygnowanego przez Radę Ministrów kierowaną przez Mateusza Morawieckiego.

Wobec tego horrendum kolegium Najwyższej Izby Kontroli nie wyraziło pozytywnej opinii w sprawie absolutorium dla Rady Ministrów za 2022 r. Coś takiego nie spotkało żadnego z 14. rządów (nie licząc obecnego 15.) działających po 1994 r. W uzasadnieniu prezes NIK Marian Banaś, który był swego czasu szefem Służby Celnej i szefem Krajowej Administracji Skarbowej, a w końcu ministrem finansów, podkreślił 12 lipca w Sejmie, że „rok 2022 był trzecim z rzędu, w którym zastosowano różnorodne rozwiązania, które łamały podstawowe zasady budżetowe, a może nawet Konstytucję. (…) Gospodarka finansowa państwa prowadzona jest w znacznej części poza budżetem państwa i z pominięciem rygorów właściwych dla tego budżetu. (…) W konsekwencji parlament i społeczeństwo pozbawieni są kontroli nad istotną częścią gromadzonych i wydatkowanych środków publicznych”.

W transkrypcji na język codzienny słowa prezesa NIK oznaczają, że obecny rząd prowadzi „lewą kasę”. Nie ma przesłanek do zarzutów, że dokonuje w ten sposób przewłaszczenia pieniędzy. Jednak w imię partykularnego interesu politycznego, czyli bez uwzględniania całości interesów obywateli i państwa, ukrywa pokrętne sposoby finansowania rosnących wydatków autoryzowanych przez rząd.

Mechanizm zadłużania państwa poza możliwościami obserwacyjnymi obywateli polega zwłaszcza na tworzeniu funduszy pozabudżetowych oraz agencji i instytucji państwowych powoływanych do celów przeróżnych, w tym często zbytecznych. Fundusze działające na zlecenie rządu finansowane są z długu (sprzedaż obligacji) gwarantowanego przez Skarb Państwa. Część wpływów ze sprzedaży obligacji przekazywana jest nieodpłatnie, czyli bezzwrotnie, i „po uważaniu” najróżniejszym podmiotom, co jest pogwałceniem ustrojowych zasad budżetowych. Wartość takich nieodpłatnych „przekazów” obligacji wyniosła w 2022 roku 26 mld zł .

20 funduszy w BGK

Najważniejszym ogniwem omijania zasad finansowania zadań podejmowanych przez państwo jest Bank Gospodarstwa Krajowego, który w 2022 r. obsługiwał już aż 20 funduszy stworzonych na polecenie rządu. Ich wpływy i wydatki wyniosły w ubiegłym roku po ponad 100 mld zł. Do przyrostu zadłużenia Polski przykłada się bardzo solidnie także Państwowy Fundusz Rozwoju SA, czyli przynajmniej nominalnie firma komercyjna. Prezes Banaś poinformował w Sejmie, że w latach 2020-2022 fundusze pod nominalnym zarządem BGK i PFR zaciągnęły na realizację zadań publicznych zobowiązania na 240 mld zł.

Przesuwanie finansowania zadań podejmowanych przez rząd z budżetu państwa do „niejawnych” funduszy jest sposobem na ukrywanie własnej nieporadności w radzeniu sobie z zarządzaniem państwem i na pokrywanie skutków tej nieporadności pieniędzmi pożyczanymi na rachunek obywateli bez ich wiedzy.

Jak jest prawdziwa skala zadłużenia

Celem jest również uspokojenie wzburzonych nastrojów wyborców sprzeciwem wobec braku realizacji obietnic składanych setkami przez premiera i jego ministrów, a u wszystkich przetrzebieniem portfeli w wyniku wielkich wzrostów cen. To dlatego ukrywana jest prawdziwa skala zadłużenia państwa.

Rząd twierdzi, na koniec 2022 r. tzw. państwowy dług publiczny wynosił 1210 mld zł, ale prawdziwa jest o 303 mld zł wyższa kwota w wysokości 1512 mld zł odzwierciedlająca „dług sektora instytucji rządowych i samorządowych”. Jest coraz gorzej. W samym 2022 r. „państwowy dług publiczny wzrósł o ponad 60 mld zł, a dług „sektora instytucji rządowych i samorządowych” o ponad 100 mld zł.

Za przedwyborcze prezenty socjalne w rodzaju „trzynastej” i „czternastej” emerytury, czy sztandarowe inwestycje w rodzaju przekopu mierzei płacimy i przepłacamy podatkami oraz relatywnie coraz mniejszym dostępem do krytycznych usług w postaci ochrony zdrowia i edukacji, na które stale nie ma dość pieniędzy.

Dług państwa jest z reguły tańszy od długu prywatnego lub jakby prywatnego, w tym przypadku zaciąganego przez BGK i PFR. Różnica w wysokości odsetek od obligacji sprzedanych przez obie instytucje w porównaniu z odsetkami, które płaciłby rynkom Skarb Państwa przez wszystkie lata pozostałe do wykupu tych obligacji została oszacowana przez NIK na 12 mld zł. To jednak pestka w porównaniu ze zdzierstwem będącym skutkiem „oswajania” zamiast walki z inflacją. Były minister finansów Stanisław Kluza, sprawujący przed laty ten urząd w gabinecie Jarosława Kaczyńskiego, podał, że w wyniku inflacji depozyty złożone w bankach przez ludność i firmy straciły w 2022 r. aż 150 mld zł ze swej wyjściowej wartości.