Uczelnie walczą o patenty

Pracownicy Akademii Górniczo-Hutniczej z Krakowa za pośrednictwem uczelnianego Centrum Transferu Technologii zgłosili w 2011 roku 129 wynalazków, w tym 10 w tzw. trybie międzynarodowym. W 2009 roku takich wynalazków było tylko 66. Politechnika Łódzka też ma się czym pochwalić. W 2009 r. uczelnia uzyskała 29 patentów, rok później – 34, a w 2011 r. – 66. Politechnicy z Wrocławia są lepsi – w 2008 r. zdobyli 55 patentów, w 2009 – 63, a w kolejnych latach – 89 oraz 148.

– Liczba zgłoszeń patentowych z Politechniki Krakowskiej wzrosła w roku 2010/2011 w porównaniu z poprzednim o 70 proc. – mówi prorektor tej uczelni ds. nauki prof. Jan Kazior. – Wszystko wskazuje na to, że ta dynamika zostanie utrzymana także w tym roku akademickim.

Pomógł przyjęty na uczelni regulamin ochrony własności intelektualnej. Uczelnia pokrywa koszty zgłoszenia patentowego i opłaty za okresy ochronne do czasu decyzji o udzieleniu patentu. – W ostatnich latach mieliśmy 100-procentową skuteczność starań o patent. Najwięcej takich praw uzyskały Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej oraz Wydział Mechaniczny – dodaje rektor.

Politechnika Poznańska od kilku lat szczyci się podobną liczbą wynalazków i licencji. W 2009 roku było ich 56, rok później – 68, a w 2011 r. – 53. Jeszcze w 2007 roku takie wynalazki były tylko 22, a w kolejnym roku – 33. Wzrost zgłoszeń widać też wyraźnie w statystykach Urzędu Patentowego. W 2011 r. zgłoszono tu 4609 polskich wynalazków, a rok wcześniej – 3387. W 2009 roku było ich o blisko 300 mniej. W rosnącej aktywności pomagają zmiany sposobu oceniania jednostek naukowych, a tym samym wypłaty pieniędzy z budżetu.

50 tys. dol. może kosztować zgłoszenie patentowe obejmujące ochronę wynalazku w USA czy Japonii

Choć patentów przybywa, pomysły polskich badaczy nierzadko szybciej doceniają zagraniczni kontrahenci niż rodzimy biznes. Ten czasem nie potrafi wykorzystać nowatorskiego projektu.

Prof. Elena Neverova-Dziopak z AGH razem z dr Danielem Słysiem z Politechniki Rzeszowskiej wpadli na pomysł, jak w prosty i tani sposób odwadniać zalewane deszczem drogi. W grudniu 2011 r. ich wpust separacyjny zdobył złoty medal na Międzynarodowych Targach Wynalazczości w Seulu. Proekologicznym rozwiązaniem już zainteresował się fiński biznes. Polskie firmy – na razie nie.

Dr Dariusz Kościelnik i dr Marek Miśkowicz z Katedry Elektroniki Akademii Górniczo-Hutniczej mają już ochronę patentową na rynku amerykańskim – stworzyli przetworniki, które minimalizują zużycie energii i mogą być wykorzystane np. w implantach medycznych czy urządzeniach do monitorowania stanu środowiska. – Chcielibyśmy zainteresować tym firmy z Doliny Krzemowej, bo tylko one mogą produkować takie przetworniki seryjnie. W Polsce taka elektronika prawie nie istnieje – mówi dr Kościelnik. Na polski patent naukowcy jeszcze czekają.

Polską armię zainteresował natomiast skonstruowany na Politechnice Łódzkiej robot. Może być on zwiadowcą, wykrywać miny i wyręczać żołnierzy. Firma Prexer, która uczestniczyła w tym projekcie, liczy, iż armia zechce wykorzystać robota. To jednak wymaga czasu. Specjaliści twierdzą, że gdyby urządzenie znalazło się w wojsku za trzy lata, byłby to sukces. Robota wsparło Ministerstwo Nauki. Na jego powstanie przeznaczyło 5,5 mln zł.

Choć w badania i proces patentowy trzeba sporo zainwestować, mogą one przynieść uczelni i odkrywcy nie tylko prestiż. Jest szansa na poważne zyski, jeśli zadba się o ochronę swych praw. Tak zrobił Uniwersytet Jagielloński, gdy jego ówczesna doktorantka Anna Waszkielewicz razem z prof. Henrykiem Maroną i prof. Katarzyną Kieć-Kononowicz opracowali nowy lek przeciwko padaczce. Pierwsze wyniki badań mieli już w 2006 r., a zgłoszenia dokonano przed złożeniem pracy doktorskiej Anny Waszkielewicz w 2008 r.

Patent prawdopodobnie najszybciej uda się zdobyć w Europejskim Urzędzie Patentowym i w USA. W Polsce cały proces może potrwać nawet siedem lat – twierdzi dr Waszkielewicz. Jej lek stara się też o patent w Kanadzie, Brazylii, Chinach, Japonii, Rosji, Indiach i Korei Południowej. Kosztowało to dotąd ponad 160 tys. zł.