Recykling aut jest w Polsce zdominowany przez szarą strefę

Sza­cu­je się, że ok. 500-800 tys. po­jaz­dów każ­de­go ro­ku zło­mo­wa­nych jest w sza­rej stre­fie. W le­gal­nych punk­tach – za­le­d­wie 200 tys. – Na nie­szczel­no­ści sys­te­mu tra­ci eko­lo­gia i go­spo­dar­ka – twier­dzi Ja­kub Fa­ryś, pre­zes Pol­skie­go Związ­ku Prze­my­słu Mo­to­ry­za­cyj­ne­go.

Naj­więk­sze szko­dy przy­no­si pro­ce­der sku­po­wa­nia przez sza­rą stre­fę wy­eks­plo­ato­wa­nych po­jaz­dów na pod­sta­wia­ne lub fik­cyj­ne oso­by. Zda­rza się, że tzw. „słu­py" teo­re­tycz­nie są wła­ści­cie­la­mi kil­ku­set sa­mo­cho­dów. Po­wszech­ne jest tak­że wy­sta­wia­nie przez nie­uczci­wych re­cy­kle­rów fał­szy­wych za­świad­czeń o de­mon­ta­żu. Na ich pod­sta­wie sta­cje otrzy­mu­ją do­pła­ty. Tym­cza­sem au­ta, za­miast pro­fe­sjo­nal­nej roz­biór­ki z se­lek­cją i uty­li­za­cją szko­dli­wych czę­ści, fak­tycz­nie prze­ka­zy­wa­ne są na zło­mo­wi­ska. Ka­ry się­ga­ją­ce se­tek ty­się­cy zło­tych za nie­le­gal­ny de­mon­taż nie od­stra­sza­ją – win­nych trud­no zła­pać. A le­gal­nym sta­cjom trud­no kon­ku­ro­wać: sza­ra stre­fa nie po­no­si kosz­tów dzia­łal­no­ści. W do­dat­ku sku­tecz­niej przy­cią­ga klien­tów, pro­po­nu­jąc za wra­ki wyż­sze staw­ki, niz mo­ga za­ofe­ro­wać punk­ty de­mon­tu­ją­ce le­gal­nie.

Pa­to­lo­gie ma wy­eli­mi­no­wać zmia­na prze­pi­sów. Za­czną funk­cjo­no­wać z po­cząt­kiem przy­szłe­go ro­ku. Jesz­cze w tym kwar­ta­le Ra­da Mi­ni­strów ma za­de­cy­do­wać o roz­sze­rze­niu krę­gu od­po­wie­dzial­nych za two­rze­nie sie­ci sta­cji de­mon­ta­żu. Bę­dą to nie tyl­ko im­por­te­rzy, ale tak­że pry­wat­ne fir­my zaj­mu­ją­ce się spro­wa­dza­niem uży­wa­nych aut z za­gra­ni­cy. Znik­nie za­ra­zem opła­ta re­cy­klin­go­wa – 500 zło­tych wpła­ca­ne do Na­ro­do­we­go Fun­du­szu Ochro­ny Śro­do­wi­ska przez oso­by re­je­stru­ją­ce au­to, któ­re sa­me spro­wa­dzi­ły. Znik­ną tak­że do­pła­ty – 500 zł od to­ny przy­ję­tych po­jaz­dów – prze­zna­czo­ne dla firm de­mon­tu­ją­cych wra­ki.

Po­ja­wią się ka­ry za sa­mo zbie­ra­nie sa­mo­cho­dów wy­co­fa­nych z eks­plo­ata­cji. Pro­ble­mem mo­że być na­to­miast li­kwi­da­cja zja­wi­ska „słu­pów": po­trzeb­ne bę­dzie nie tyl­ko uszczel­nie­nie sys­te­mu kon­tro­li, ale zwięk­sze­nie ich licz­by. Z ko­lei li­kwi­da­cja do­płat co praw­da zli­kwi­du­je fał­szy­we za­świad­cze­nia o re­cy­klin­gu, ale po­sta­wi w trud­nej sy­tu­acji część le­gal­nych sta­cji de­mon­ta­żu (wszyst­kich jest oko­ło sied­miu­set). Te, któ­re przyj­mu­ją kil­ka­set sa­mo­cho­dów mie­sięcz­nie nie mu­szą się bać o swo­ją przy­szłość. Ale te, do któ­rych tra­fia za­le­d­wie 100-150 aut, bę­dą mieć du­że kło­po­ty z utrzy­ma­niem opła­cal­no­ści in­te­re­su.

Spraw­ny sys­tem re­cy­klin­gu ma w pol­skich re­aliach klu­czo­we zna­cze­nie: na je­den re­je­stro­wa­ny w Pol­sce no­wy sa­mo­chód oso­bo­wy przy­pa­da aż sześć aut uży­wa­nych. Na in­nych ryn­kach eu­ro­pej­skich ta pro­por­cja wy­no­si 1 do 3, a na­wet 1 do 2. W do­dat­ku więk­szość re­je­stro­wa­nych w Pol­sce sa­mo­cho­dów to po­jaz­dy wy­eks­plo­ato­wa­ne, mające prze­szło 10 lat. Po­twier­dza­ją to sta­ty­sty­ki celne: au­ta 10-let­nie i star­sze to w za­leż­no­ści od mie­sią­ca 45-47 proc. im­por­tu.