OPINIA PARTNERA KDPW
Polska postrzegana jest jako jeden z liderów cyfryzacji sektora finansowego, który jest największym użytkownikiem technologii cyfrowych. Z danych Związku Banków Polskich wynika, że zdecydowana większość operacji bankowych w Polsce – nawet ponad 90 proc. – jest realizowana cyfrowo, głównie poprzez bankowość mobilną i internetową. Zdecydowana większość giełdowych inwestorów – 94 proc. – korzysta zaś z internetowych rachunków maklerskich.
Dalsza cyfryzacja i wykorzystywanie nowych technologii na rynku kapitałowym są koniecznością, ponieważ konkurencja w świecie cyfrowych finansów nabiera tempa. Największą stanowi obecnie rynek kryptowalut, który jednoznacznie kojarzy się z technologią blockchain. Wystarczy popatrzeć na dane: giełda kryptowalut Kraken przeprowadziła ankietę, w której zapytała Polaków, w jakie aktywa inwestują. Kryptowaluty wskazało 30,9 proc. osób, akcje – 21,5 proc., a obligacje – 19 proc. Podobne dane płyną z najnowszego Ogólnopolskiego Badania Inwestorów – ponad 31 proc. uczestników badania wskazało, że inwestuje w kryptowaluty.
Korzystając z zalet technologii blockchain, takich jak łatwe i przede wszystkim szybkie zawieranie transakcji, rynek krypto przyciąga inwestorów, szczególnie młodych. Osobną kwestią są oczywiście kwestie bezpieczeństwa takich platform.
Blockchain na rynku kapitałowym
Technologia blockchain pozwala na redefinicję i tworzenie nowych modeli przechowywania i przenoszenia własności aktywów, a także budowania zaufania pomiędzy uczestnikami rynku w ramach współdzielonego i rozproszonego rozwiązania informatycznego.
Tradycyjna infrastruktura rynków kapitałowych, o ile jest efektywna, wydajna oraz bezpieczna, charakteryzuje się znaczną złożonością i zcentralizowaniem procesów. Każda transakcja wymaga współpracy wielu podmiotów oraz uzgadniania danych przechowywanych w odseparowanych systemach informatycznych prowadzonych przez uczestników rynku.
W tym kontekście technologia rozproszonego rejestru stanowi rozwiązanie, które może znacząco usprawnić funkcjonowanie rynków kapitałowych, wpływając na zwiększenie efektywności, redukcję ryzyk oraz kosztów transakcji. Fundamentalną wartością, jaką niesie DLT, jest współdzielenie jednej, niezmiennej i transparentnej księgi głównej przez wszystkich uczestników rynku przy jednoczesnym zachowaniu poufności i zasad tajemnicy zawodowej.
Biorąc pod uwagę możliwość współdzielenia jednego, rozproszonego systemu przez wszystkich uczestników rynku, teoretycznie systemy oparte na DLT pozwalałyby na wyeliminowanie pośredników w realizacji procesów rynkowych. Przy bliższej ocenie okazuje się, że wykluczenie profesjonalnych pośredników z łańcucha wartości niesie ze sobą szereg nowych ryzyk. Obecność takich instytucji, jak centralne depozyty, banki czy firmy inwestycyjne, jest niezbędna dla zapewnienia stabilności rynków kapitałowych. Podmioty te odgrywają kluczową rolę w zarządzaniu ryzykiem systemowym, ochronie inwestorów oraz realizacji wymogów regulacyjnych, wynikających choćby z przepisów dotyczących obszarów KYC oraz AML.
Na przestrzeni ostatnich lat duża część europejskich podmiotów, tworzących infrastrukturę rynków kapitałowych, podjęła próbę weryfikacji technologii blockchain i jej potencjału, realizując projekty pilotażowe. Przykładami są m.in. francuski LiquidShare, niemiecki HQLAX czy FundsDLT z Luksemburga.
Nie były to tylko projekty pilotażowe. SIX Digital Exchange (SDX) to jedna z najbardziej zaawansowanych instytucji wykorzystujących technologię blockchain w instytucjonalnym obrocie papierami wartościowymi. SDX, która jest częścią szwajcarskiej grupy SIX, posiada dwie kluczowe licencje FINMA (szwajcarski regulator): jako giełda oraz jako centralny depozyt papierów wartościowych. To w pełni regulowana infrastruktura rynku kapitałowego oparta na technologii DLT (szersze pojęcie obejmujące różne metody rozproszonego przechowywania danych. Blockchain jest jej najpopularniejszym typem, który grupuje dane w bloki i łączy je kryptograficznie w nierozerwalny łańcuch, zapewniając niezmienność i transparentność.
Polski rynek kapitałowy nie pozostaje bierny w obliczu nowych trendów technologicznych na świecie. Krajowy Depozyt, bazując na doświadczeniach z przeprowadzonych projektów pilotażowych, w 2019 r. wdrożył Platformę Blockchain dla Rynku Kapitałowego – otwartą i w pełni bezpieczną infrastrukturę wykorzystującą prywatny model sieci. Pierwszym, komercyjnym rozwiązaniem wdrożonym przez KDPW, które wykorzystało technologię blockchain, była usługa eVoting, pozwalająca na zdalne oddawanie głosów podczas walnych zgromadzeń akcjonariuszy. Kolejnym był eVoting-board, pozwalający na zdalne oddawanie głosów na posiedzeniach organów spółek. Dzięki technologii blockchain organizacja i obsługa głosowań została w pełni przeniesiona w cyfrowy wymiar, przy jednoczesnym wypełnieniu wymagań przepisów prawa i zapewnieniu odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa komunikacji elektronicznej.
Zmiany na horyzoncie
Zaledwie kilka dni temu DTCC, pełniący w USA funkcje centralnego depozytu papierów wartościowych oraz izby rozliczeniowej, uzyskał od amerykańskiego nadzorcy (SEC) zezwolenie na tokenizację wybranych aktywów przechowywanych w centralnym depozycie: m.in. akcji i ETF-ów. To pierwszy krok w kierunku wprowadzenia amerykańskiego rynku kapitałowego do świata blochchain. Planuje się, że usługa ta będzie oferowana w drugiej połowie 2026 r. Wyraźnie widać, że sprawdzają się słowa wypowiedziane niedawno przez prezesa BlackRock – największej na świecie firmy zarządzającej aktywami. Larry Fink powiedział w rozmowie z „The Economist”, że technologia blockchain to nie tylko bitcoin, ale przede wszystkim podstawa nowej infrastruktury dla całego rynku kapitałowego.
CSDonDLT – odpowiedź KDPW na zmiany technologiczne
Od wielu lat spółki Grupy KDPW intensywnie inwestują w rozwój usług opartych na rozwiązaniach technologicznych, wspierając proces cyfryzacji rynku finansowego i polskiej gospodarki. Projekt CSDonDLT jest odpowiednią na wyzwania technologiczne, jakie stoją przed infrastrukturą posttransakcyjną. Bazuje na dotychczasowych doświadczeniach i obserwacjach KDPW w odniesieniu do potencjału oraz korzyści wynikających z zastosowania technologii blockchain, jako uzupełnienia i funkcjonalnego rozszerzenia tradycyjnej infrastruktury rynku kapitałowego.
W toku prowadzonych przez nas analiz uznaliśmy, że z punktu widzenia krajowego rynku kapitałowego największy potencjał zastosowania nowego modelu infrastruktury posttransakcyjnej odnosi się w pierwszej kolejności do segmentu transakcji pozagiełdowych (OTC). Projekt CSDonDLT realizowany jest jako implementacja dodatkowej, komplementarnej warstwy systemu depozytowo-rozrachunkowego, opartej na technologii blockchain. Tworzone rozwiązanie na obecnym etapie koncentruje się na rozrachunku transakcji OTC, obejmując swoim zakresem przechowywanie, swobodny transfer papierów wartościowych, a także atomowy rozrachunek transakcji w ramach warstwy DLT.
Implementacja pozwoli na utrzymanie, a wręcz rozszerzenie roli uczestników rynku, w tym podmiotów prowadzących rachunki papierów wartościowych, którzy dzięki rozszerzeniu zakresu usług będą mogli oferować swoim klientom nowe, innowacyjne narzędzia i funkcjonalności umożliwiające m.in. przeprowadzanie rozrachunków transakcji w papierach wartościowych w trybie ciągłym bez względu na dostępność systemów tradycyjnych.
Komplementarność, a tym samym pełna interoperacyjność obu warstw systemu depozytowo-rozrachunkowego pozwoli na dokonywanie płynnych transferów papierów wartościowych z warstwy tradycyjnej do DLT i na odwrót, bez konieczności tworzenia dedykowanych strategii przejścia, jak w przypadku odseparowanych i zamkniętych systemów silosowych. Funkcjonalne i technologiczne rozszerzenie obecnej infrastruktury umożliwi budowanie różnorodnych modeli biznesowych opartych na rozproszonej warstwie systemu rozrachunku, która może stanowić jeden z fundamentów przepływu wartości w rozproszonym i współdzielonym ekosystemie.
Grupa KDPW stale większa swoje kompetencje i wykorzystuje nowe technologie w celu poszerzenia oferty świadczonych usług, dostosowania się do rosnących potrzeb i wymagań klientów, a także by budować siłę i konkurencyjność polskiego rynku kapitałowego.
Projekt CSDonDLT to projekt ukierunkowany na poprawę efektywności operacyjnej i kosztowej, zwiększenie transparentności oraz minimalizację ryzyk operacyjnych i systemowych, przy jednoczesnym zachowaniu zgodności z obowiązującymi przepisami prawa i standardami rynku kapitałowego.
To także nasza odpowiedź na światowe trendy zachodzące na rynkach kapitałowych.
Maciej Trybuchowski, prezes zarządu KDPW i KDPW_CCP
OPINIA PARTNERA KDPW
