Inkaso dokumentów, akredytywa, gwarancja bankowa

Udział banku w rozliczeniach międzynarodowych – czy to na zasadzie pośrednictwa, finansowania, czy też zabezpieczenia transakcji handlowej – umożliwia zminimalizowanie, wyeliminowanie lub przerzucenie ryzyka i odpowiedzialności na inne podmioty. Żeby osiągnąć ten cel, należy zidentyfikować rodzaje ryzyka występującego w obrocie międzynarodowym i zastosować najlepsze metody płatności czy zabezpieczenia.

– Należy jednak pamiętać, że jeżeli eksporter wybierze metodę rozliczenia zmniejszającą jego ryzyko, to tym samym wpływa na podwyższenie ryzyka po stronie importera, i odwrotnie – mówi Magda Krzemińska z Departamentu Finansowania Transakcji Dokumentowych w PBP Banku.

W obsłudze transakcji handlowych najczęściej są wykorzystywane trzy produkty: inkaso dokumentowe, akredytywa dokumentowa oraz gwarancja bankowa.

Bez odpowiedzialności banku

Inkaso należy do najbardziej rozpowszechnionych form płatności w obrocie handlowym z uwagi na stosunkowo niewielkie koszty i brak konieczności angażowania z góry środków finansowych. Jest to warunkowa forma płatności. Polega na pobraniu przez bank należności od kupującego na rzecz sprzedającego w zamian za wydanie – na określonych warunkach – dokumentów powierzonych przez sprzedającego. Sprzedający jest w ten sposób zabezpieczony przed ryzykiem odebrania towaru bez zapłaty. Z kolei kupujący może odroczyć płatność do momentu otrzymania towaru.

Inkaso dokumentowe ma jednak wady. Sprzedający, wysyłając towar, nie ma pewności, czy inkaso zostanie rzeczywiście wykupione. Natomiast nabywca nie ma możliwości sprawdzenia przed dokonaniem zapłaty, czy towar jest zgodny z ustaleniami kontraktowymi. Podczas realizacji inkasa banki uczestniczące w transakcji dokładają starań, aby wykonać przekazane instrukcje. Nie ponoszą jednak odpowiedzialności za skuteczność w egzekwowaniu zapłaty.

Pewność zapłaty

Akredytywa dokumentowa jest pisemnym zobowiązaniem banku, który ją otworzył, do przekazania sprzedającemu należności na podstawie przedstawionych dokumentów; rodzaj dokumentów oraz termin ich prezentacji są dokładnie określone w treści akredytywy.

W porównaniu z inkasem akredytywa skuteczniej zabezpiecza interesy obu stron. Sprzedającemu daje pewność, że otrzyma zapłatę, jeśli przedstawi odpowiednie dokumenty. Natomiast kupującemu gwarantuje zgodność towaru z zamówieniem.

Akredytywy podlegają „Jednolitym zwyczajom dotyczącym akredytyw dokumentowych" wydanym przez Międzynarodową Izbę Handlu w Paryżu.

Bezwarunkowo na żądanie

Gwarancja bankowa jest skuteczną formą zabezpieczenia płatności wynikających ze zobowiązań kontraktowych zarówno w obrocie krajowym, jak i zagranicznym. Na zlecenie klienta bank zobowiązuje się do świadczeń pieniężnych na rzecz beneficjenta w sytuacji, gdy klient nie wypełni w terminie swoich zobowiązań.

Gwarancja płatności przyda się eksporterowi wtedy, gdy importer nie wywiąże się zobowiązań płatniczych. Gwarancja taka może być bezwarunkowa i płatna na pierwsze żądanie. Wystarczy oświadczenie eksportera, że importer nie dokonał płatności, i bank, który udzielił gwarancji, musi przekazać eksporterowi należność.

Gwarancje z reguły są udzielane na podstawie przepisów obowiązujących w kraju, w którym są wystawiane. Może to rodzić problemy natury prawnej. Dlatego często w handlu międzynarodowym korzysta się z akredytyw stand-by. Działają one jak gwarancja, ale podlegają „Jednolitym zwyczajom dotyczącym akredytyw dokumentowych" wydanym przez Międzynarodową Izbę Handlu w Paryżu. Dzięki temu produkt jest bardziej wystandaryzowany.

– Poziom międzynarodowej wymiany handlowej stale rośnie, a co za tym idzie, zwiększa się zapotrzebowanie polskich firm na usługi finansowe usprawniające funkcjonowanie na światowych rynkach – twierdzi Filip Mazurek z Departamentu Marketingu Bankowości Przedsiębiorstw w Banku Millennium.

masz pytanie, wyślij e-mail do autorki: a.ogonowska@rp.pl

Gwarancje bankowe – opłaty i prowizje

- Bank Millennium, wystawienie gwarancji – 0,75 proc. lub 1,5 proc. w zależności od kwoty, min. 300 zł, prowizja płatna kwartalnie

- Bank BGŻ, awizacja gwarancji – 250 zł, przyjęcie gwarancji do depozytu – 250 zł, pośrednictwo w zgłoszeniu żądania w ramach gwarancji – 250 zł

- Bank Pekao, przyjęcie zlecenia udzielenia gwarancji – 100 lub 200 zł, udzielenie gwarancji – 0,5 proc., min. 200 zł, wypłata z gwarancji po zgłoszeniu roszczenia – 0,2 proc., min. 150 zł ? BGK, wystawienie gwarancji – od 0,25 proc., min. 300 zł, prowizja płatna kwartalnie od salda gwarancji

- HSBC – od 0,3 do 0,75 proc. za każdy kwartał ważności gwarancji zależnie od oceny ryzyka kredytowego związanego z eksporterem

- PKO BP, awizowanie lub przekazanie beneficjentowi gwarancji – 200 zł, przygotowanie opinii na wniosek beneficjenta, treści gwarancji – 200 zł, pośrednictwo w zgłoszeniu roszczenia z gwarancji – 0,2 proc., min. 200 zł od kwoty zgłoszenia

Koszt przelewu zagranicznego

- Bank Pekao, przelew SEPA* – 4,99 zł

- BGK, przelew internetowy w ramach pakietu Pewny Biznes z opcją Eksport – 0,9 zł; polecenia wypłaty za granicę – 0,19 proc., min. 35 zł, maks. 150 zł

- Inteligo, przelew SEPA w trybie zwykłym, kanały samoobsługowe i konsultant – 8 zł, w trybie pilnym – 20 zł; przelew inny niż SEPA w trybie zwykłym – 50 zł, w trybie pilnym – 90 zł

- Lukas Bank, przelew internetowy w systemie SEPA – 5 zł, przez telefon – 8 zł, w placówce – 10 zł; w systemie SWIFT przez Internet lub telefon – 0,25 proc., min. 20 zł, maks. 200 zł, w placówce – 0,25 proc., min. 30 zł, maks. 200 zł

- mBank, przelew w systemie SWIFT – 0,25 proc., min. 20 zł, maks. 200 zł, w systemie SEPA – 5 zł

- MultiBank, przelew SEPA – 5 zł, przelew walutowy – 0,35 proc., min. 20 zł, maks. 200 zł

- PKO BP, przelew SEPA przez Internet – 5 zł

- Polbank EFG, przelew zwykły – 0,5 proc., min. 25 zł, maks. 250 zł, przelew w trybie pilnym – 50 zł

*Przelew SEPA to przelew transgraniczny w euro, realizowany na rachunek bankowy w innym kraju UE, Islandii, Liechtensteinie, Norwegii, Szwajcarii lub przelew na rzecz klienta polskiego banku, jeżeli zleceniodawca wysyła pieniądze z wymienionych wcześniej krajów; warunkiem jest przede wszystkim uczestnictwo banków odbiorcy i nadawcy przelewu w systemie SEPA.

Opłaty za inkaso dokumentów

- Bank BGŻ – 0,2 proc., min. 200 zł

- Bank Millennium – 0,25 proc., min. 20 zł

- Bank Pekao – 0,2 proc., min. 100 zł, maks. 300 zł

- BGK – 0,2 proc., min. 100 zł, maks. 500 zł

- HSBC – inkaso eksportowe średnio ok. 0,2 proc. wartości wysyłki