Ostrze noża zamiast ręki

Mężczyzna pochowany w średniowiecznym grobie miał protezę amputowanego przedramienia, które stracił w młodym wieku.

Aktualizacja: 03.05.2018 21:56 Publikacja: 03.05.2018 21:21

50-latek zamiast przedramienia miał protezę wykonaną z noża mat. pras.

50-latek zamiast przedramienia miał protezę wykonaną z noża mat. pras.

Foto: Rzeczpospolita

Człowiek ten zakończył życie w wieku ok. 50 lat. Miał amputowane prawe przedramię, zastąpiła je proteza wykonana z ostrza noża. Odkrycia dokonano we Włoszech, w Lombardii, w grobie z VI stulecia, w miejscowości Povegliano Veronese.

Archeolodzy badali to cmentarzysko dwukrotnie, najpierw w latach 1985–86, następnie 1992–93. W sumie odsłonięto 164 groby, w których znaleziono szczątki 222 osób. Ale dopiero teraz dokładne badania anatomiczne umożliwiły odkrycie śladów po protezie – dokonała tego prof. Ileana Micarelli z Uniwersytetu La Sapienza w Rzymie.

Oprócz protezy szkielet mężczyzny nie wykazuje innych nietypowych dla tamtego okresu cech. Natomiast zbadanie zawartości strontu w zębach ujawniło, że nie pochodził on z regionu, w którym został pochowany.

Lombardczycy opanowali północną część Italii w 567 r., wcześniej ich siedziby rozciągały się wzdłuż Dunaju w Panonii.

Pacjent pod opieką

W VI w. nie brakowało okazji do utraty przedramienia, ramienia czy dłoni, najłatwiej można je było stracić w walce lub z wyroku sądu. W tym przypadku mężczyzna stracił rękę w młodym wieku – amputowana część kończyny była zmiażdżona tępym narzędziem.

Po zabiegu mężczyzna pozostawał pod opieką i mimo urazu wrócił do zdrowia. – Mamy tu do czynienia z oczywistym przypadkiem wysiłku wspólnoty, aby stworzyć jej członkowi odpowiednie warunki do wyleczenia. Możliwe to było tylko przy utrzymywaniu rany w czystości i opiece pielęgniarskiej w początkowej fazie choroby. Wydaje się mało prawdopodobne, żeby jakiś przestępca otrzymał tego rodzaju wsparcie i opiekę zdrowotną – konkluduje prof. Micarelli.

Podczas szczegółowej analizy amputowanego przedramienia badaczka odkryła ślady po „ucisku biomechanicznym" – dzięki temu dokonało się przemodelowanie dwóch kości, które utworzyły jeden zrost kostny. W ten sposób przy łokciu powstała ostroga kostna, kikut.

Zmiany takie mogły powstać pod wpływem ucisku wywieranego przez protezę – rodzaj skórzanego kaptura przytwierdzonego rzemieniem owiniętym wokół kikuta. W grobie proteza przedramienia zmarłego spoczywała na jego brzuchu. Wokół miejsca połączenia protezy z kością zachował się pierścień ciemniej zabarwionej ziemi – powstał on z rozkładu materii organicznej, w tym przypadku skórzanego kaptura i rzemienia.

Proteza, nie ozdoba

Najstarsza na świecie znana proteza pochodzi z Egiptu. Archeolodzy z Uniwersytetu w Bazylei odkopali ją na pochodzącym sprzed 3500 lat cmentarzysku w Szejch-abd-el-Kurna niedaleko Luksoru. Było to miejsce pochówku ludzi z ówczesnej elity.

W jednym z grobów badacze znaleźli szczątki kobiety. Przy jednej z jej kończyn przetrwał sztuczny fragment nogi. Drewniana proteza była wykonana po mistrzowsku, jej twórcy posiadali zaawansowaną wiedzę z zakresu anatomii.

Początkowo naukowcy sądzili, że zginający się w trzech miejscach sztuczny paluch był jedynie ozdobą włożoną do trumny przed pochówkiem. Okazało się jednak, że przedmiot ma ślady używania. Proteza była bardzo zbliżona do kształtu nogi kobiety, która straciła duży palec i połowę prawej stopy. Protezę utrzymywał systemu rzemieni i zapięć. Zdjęcia rentgenowskie mumii i obrazy tomograficzne wykazały, że była kilka razy zmieniana i dopasowywana w miarę dorastania kobiety. ©?

Człowiek ten zakończył życie w wieku ok. 50 lat. Miał amputowane prawe przedramię, zastąpiła je proteza wykonana z ostrza noża. Odkrycia dokonano we Włoszech, w Lombardii, w grobie z VI stulecia, w miejscowości Povegliano Veronese.

Archeolodzy badali to cmentarzysko dwukrotnie, najpierw w latach 1985–86, następnie 1992–93. W sumie odsłonięto 164 groby, w których znaleziono szczątki 222 osób. Ale dopiero teraz dokładne badania anatomiczne umożliwiły odkrycie śladów po protezie – dokonała tego prof. Ileana Micarelli z Uniwersytetu La Sapienza w Rzymie.

Pozostało 83% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Archeologia
Kolos Konstantyna powrócił do Rzymu. Można go zobaczyć w Muzeach Kapitolińskich
Archeologia
Egipt restauruje piramidę w Gizie. "Dar dla świata XXI wieku"
Archeologia
We włoskim Paestum odkryto dwie nowe świątynie doryckie
Archeologia
Cucuteni-Trypole. Wegeosady sprzed sześciu tysięcy lat
Archeologia
Szwajcaria. Detektorysta znalazł na polu marchwi biżuterię sprzed 3,5 tysiąca lat
Materiał Promocyjny
Co czeka zarządców budynków w regulacjach elektromobilności?