W listopadzie 2019 r. w pojawiły się niepokojące informacje wskazujące, że niektóre placówki medyczne wprowadzają do zawieranych z lekarzami umów kontrowersyjne postanowienia. Umowy przewidywały atrakcyjne wynagrodzenie, jednak miały być z niego potrącane koszty badań diagnostycznych, które lekarze zlecą swoim pacjentom. W efekcie lekarze tracili część przyznanego umową wynagrodzenia, a jeśli zlecali większą liczbę badań , zmuszeni byli – jak donosiły media - dopłacać pracodawcy za wykonane przez nich świadczenia zdrowotne. Pojawiło się zagrożenie, że w obawie o swój zarobek, lekarze będą ograniczali zlecanie badań, mimo potrzeby wynikającej z kryteriów medycznych.

Rzecznik Praw Pacjenta Bartłomiej Chmielowiec uzyskał informacje o stosowaniu takiego  sposobu rozliczeń w 34 placówkach medycznych. We wszystkich  przeprowadzono postępowania wyjaśniające, w 22 przypadkach Rzecznik stwierdził nieprawidłowości, wydał decyzje uznające stosowanie praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów i nakazał ich zaniechanie.

„Podstawą relacji pacjent- lekarz jest zaufanie. Lekarze wykonują zawód zaufania publicznego i nie można ich stawiać w sytuacji potencjalnego konfliktu interesów. Wyznacznikiem działań lekarza powinny być wyłącznie aktualna wiedza medyczna i dobro pacjenta" – podkreśla Bartłomiej Chmielowiec.

Dwie decyzje Rzecznika zostały zaskarżone do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Jedną skargę WSA odrzucił, a drugą oddalił jako niezasadną.

W ocenie Sądu, zakwestionowany model rozliczeń lekarza z lecznicą może doprowadzić do "erozji szczególnego stosunku zaufania, jaki powinien utrzymywać się pomiędzy lekarzem a pacjentami powierzającymi mu swoje zdrowie".

- Natura prawna podejmowanych przez lekarza czynności związanych z prowadzeniem procesu leczenia oraz zlecaniem dodatkowych badań diagnostycznych, których wykonanie jest niezbędne dla prawidłowego leczenia, każe uznać, że koszty związane z należytym wykonaniem przez lekarza umowy łączącej go z placówką, mając na uwadze charakter tych wydatków, nie powinny być uwzględniane w rozliczeniu należnego lekarzowi wynagrodzenia - stwierdził WSA.

Podzielił stanowisko RPP ws. zagrożeń, jakie powoduje ponoszenie przez lekarza części kosztów zleconych badań diagnostycznych.

- Organ w tym zakresie miał uzasadnione powody, by praktykę, której dopuściła się skarżąca spółka, poddać rozważeniu na tej płaszczyźnie, która odwołuje się do negatywnej percepcji wskazanej sytuacji przez pacjentów. Niewątpliwie powodować ona bowiem może nie tylko generowanie sytuacji konfliktowych przy bezpośredniej odmowie zlecenia badań diagnostycznych, ale również powstanie u pacjentów niepewności, czy przysługujące prawo do badań diagnostycznych realizowane w związku z procesem leczenia nie podlegało ewentualnemu ograniczeniu z uwagi na ich koszt – podkreślono w uzasadnieniu wyroku.

Bartłomiej Chmielowiec informuje, że w przypadku kolejnych sygnałów o obciążaniu lekarzy kosztami zlecanych pacjentom badań, Rzecznik Praw Pacjenta będzie niezwłocznie eliminował tego rodzaju praktyki.

sygn. akt VII SA/Wa 2173/20