Czego dotyczył spór

W sprawie chodziło o uchwałę dotycząca wysokości i zasad udzielania oraz rozliczania dotacji celowej dla podmiotów prowadzących żłobki i kluby dziecięce na terenie gminy w 2016 r.   Jej treścią zainteresowała się regionalna izba obrachunkowa, która ostatecznie orzekła o jej częściowej nieważności. Kwestią sporną okazało się m.in. to, czy dotacją powinno być objęte każde dziecko w przedszkolu i klubie dziecięcym oraz pociechy osób niebędących mieszkańcami gminy.

W ocenie RIO organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie otrzymał upoważnienia do ograniczania dotacji do określonej kategorii dzieci objętych opieką. Nie ma także prawa do wprowadzania dodatkowych kryteriów, w tym podmiotowych, gdyż stanowi o dotacji celowej, a nie podmiotowej.

Organ wyjaśnił, że zakres upoważnienia udzielonego gminie musi być ściśle interpretowany i nie może być traktowany rozszerzająco. Natomiast zawarcie w akcie organu stanowiącego gminy przepisów, które wykraczają poza przyznaną temu organowi kompetencję uchwałodawczą, narusza zasadę legalizmu.

Co prawda, zdaniem kolegium izby, udzielanie z budżetu gminy dotacji celowej dla podmiotów prowadzących żłobki nie jest obowiązkowe, jednak w sytuacji, gdy wolą rady gminy dotacja taka zostanie przyznana, zasady jej ustalania i rozliczania muszą się mieścić w granicach prawa.

Rozstrzygnięcie

Gmina zaskarżył rozstrzygnięcie nadzorcze, ale Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku nie przyznał jej racji. Przypomniał, że ustawa o finansach publicznych rozróżnia trzy rodzaje dotacji: celowe, podmiotowe i przedmiotowe. Dotacje celowe są to środki przeznaczone na finansowanie lub dofinansowanie określonych zadań i realizację określonych programów. Zatem cel dotacji determinowany jest zadaniem. Właściwe dotacjom celowym cechy ustawowe z zakresu ich przeznaczenia i zarazem możliwego wykorzystania odróżniają dotacje celowe od przewidzianych w ustawodawstwie szczególnym dotacji podmiotowych.

Sąd zgodził się z RIO, że art. 60 ust. 1 ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat trzech poza wskazaniem, iż dotacja ma być przyznana na każde dziecko podlegające opiece, nie zawiera innych ograniczeń podmiotowych czy przedmiotowych. Tym samym wprowadzanie przez gminę takich ograniczeń jest nielegalne. WSA uznał, że zasadnie organ nadzoru zakwestionował zapisy uchwały dotyczące uprawnienia do objęcia dotacją jedynie dzieci będących mieszkańcami gminy.

Potwierdził, że sporna dotacja ma charakter fakultatywny. Gmina nie jest zobligowana do jej udzielenia, jeśli jednak już zdecyduje się na to, nie może jej ograniczać tylko do określonej kategorii dzieci.

Dotacja przysługuje na każde dziecko objęte opieką żłobka lub klubu dziecięcego. Określenie „każde dziecko" nie może być w żaden sposób zawężane. Dlatego zdaniem WSA jakiekolwiek różnicowanie dzieci pod względem ich miejsca zamieszkania, faktycznej ilości dni, w których przebywają w placówce, czy ilości godzin, w ciągu, których sprawowana jest nad nimi opieka, jest całkowicie nieuprawnione. Tymczasem zakwestionowane w sprawie zapisy różnicowały dzieci pod względem ich miejsca zamieszkania.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 22 marca 2016 r., sygn. akt I SA/Gd 69/16