Usunięcie skutków awarii technicznej w gminie wymaga nadzwyczajnych środków. Czy w sytuacji, gdy skutki awarii dotyczą tylko obszaru gminy, stan klęski żywiołowej może być wprowadzony przez radę gminy?
Nie.
Tryb wprowadzenia stanu klęski żywiołowej i związane z tym uprawnienia organów określa ustawa o stanie klęski żywiołowej (dalej u.s.k.). Zgodnie z definicjami zawartymi w art. 3 u.s.k. klęską żywiołową może być katastrofa naturalna lub awaria techniczna, których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach. Chodzi tu o przypadki, gdy pomoc i ochrona mogą być skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, we współdziałaniu różnych organów i instytucji oraz specjalistycznych służb i formacji działających pod jednolitym kierownictwem.
Katastrofa naturalna to zdarzenie związane z działaniem sił natury. Natomiast awaria techniczna to gwałtowne, nieprzewidziane uszkodzenie bądź zniszczenie obiektu budowlanego, urządzenia technicznego bądź systemu urządzeń technicznych powodujące przerwę w ich używaniu lub utratę ich właściwości. W myśl art. 5 u.s.k. stan klęski żywiołowej może wprowadzić wyłącznie Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, z własnej inicjatywy lub na wniosek właściwego wojewody.
Zgodnie z art. 9 u.s.k. w czasie stanu klęski właściwy miejscowo wójt (burmistrz, prezydent miasta) kieruje działaniami prowadzonymi na obszarze gminy w celu zapobieżenia skutkom klęski lub ich usunięcia. W tym zakresie wójt może m.in. wydawać wiążące polecenia organom jednostek pomocniczych, kierownikom jednostek organizacyjnych utworzonych przez gminę, kierownikom jednostek ochrony przeciwpożarowej działających na obszarze gminy oraz kierownikom jednostek organizacyjnych czasowo przekazanych przez właściwe organy do jego dyspozycji i skierowanych do wykonywania zadań na obszarze gminy. Nie zmienia to jednak organu uprawnionego do wprowadzenia stanu klęski.
W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z 1 grudnia 2005 r. (sygn. II SA/Lu 898/05, LEX nr 870446) podkreślono, że stanu klęski żywiołowej nie może w wprowadzić wójt czy rada gminy w drodze aktu prawa miejscowego. Warto przy tym zwrócić uwagę, że klęsk żywiołowych dotyczy także dekret o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych. Klęskami żywiołowymi w rozumieniu tego dekretu są wszelkiego rodzaju zdarzenia żywiołowe zagrażające bezpieczeństwu życia lub mienia większej ilości osób albo mogące wywołać poważne zakłócenia gospodarki narodowej, w szczególności w komunikacji miejskiej na skutek nadmiernych opadów śnieżnych, dla zwalczania których to zdarzeń konieczna jest zorganizowana akcja społeczna.
Przepisy dekretu mają zastosowanie także w razie katastrof. Przyjęto w nim m.in. że, jeżeli środki, którymi dysponuje właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego albo wojewoda, są niewystarczające, to organy te mogą wprowadzić obowiązek świadczeń osobistych i rzeczowych (np. wykonywania określonych robót).
podstawa prawna:art. 1–28 ustawy z 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 1897)
podstawa prawna:art. 1–10 dekretu z 23 kwietnia 1953 r. o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych (DzU z 1953 r., nr 23, poz. 93 ze zm.)
