Radni, ich małżonkowie bądź osoby pozostające we wspólnym pożyciu z radnymi nie mogą być członkami władz zarządzających lub kontrolnych i rewizyjnych ani pełnomocnikami spółek handlowych z udziałem gminnych osób prawnych lub przedsiębiorców, w których uczestniczą takie osoby (art. 24f ust. 2 u.s.g.). Radny nie może posiadać pakietu, większego niż 10 proc., udziałów lub akcji w spółkach prawa handlowego z udziałem gminnych osób prawnych lub przedsiębiorców, w których uczestniczą takie osoby (art. 24f ust. 5 u.s.g.). W art. 24e ust. 1 u.s.g. zastrzeżono także, że radni nie mogą podejmować dodatkowych zajęć ani otrzymywać darowizn mogących podważyć zaufanie wyborców do wykonywania przez nich mandatu. Odwołano się przy tym do roty ślubowania radnego, w której ślubuje on wierność Konstytucji i prawu Rzeczypospolitej Polskiej oraz że będzie sprawował obowiązki radnego godnie, rzetelnie i uczciwie, mając na względzie dobro swojej gminy i jej mieszkańców (art. 23a ust. 1 u.s.g.).
W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 28 czerwca 2011 r. (sygn. II SA/Wa 33/11, LEX nr 993972) zwrócono uwagę, że zakazany jest każdy przejaw aktywności – zarobkowej lub niezarobkowej – radnego, która podważa zaufanie wyborców do wykonywanego mandatu. Bez znaczenia jest przy tym to, czy radny rozpoczął tę aktywność w trakcie sprawowania mandatu, czy ją kontynuuje. Jeżeli dodatkowe zajęcie radnego nie czyni zadość rocie ślubowania pod względem godności, rzetelności, uczciwości czy dobra gminy i jej mieszkańców, może podważać zaufanie wyborców. W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 10 stycznia 2012 r. (sygn. II OSK 2318/11, LEX nr 1126337) podkreślono, że podważenie zaufania wyborców nie musi wiązać się wyłącznie z sytuacjami korupcjogennymi czy deliktowymi.
W art. 383 § 1 pkt 5 kodeksu wyborczego (dalej k.w.) przyjęto, że wygaśnięcie mandatu radnego powoduje m.in. naruszenie ustawowego zakazu łączenia mandatu radnego z wykonywaniem określonych funkcji lub działalności. Wygaśnięcie mandatu stwierdza w takim przypadku rada gminy, w drodze uchwały, w terminie miesiąca od dnia wystąpienia przyczyny wygaśnięcia (art. 383 § 2 k.w.). Przed podjęciem wskazanej wyżej uchwały trzeba umożliwić radnemu złożenie wyjaśnień (art. 383 § 3 k.w.). ?
—Anna Puszkarska, radca prawny
podstawa prawna: art. 24a, art. 24d, art. 24f ust. 1, 2 i 5, art. 24e ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 994 ze zm.)
podstawa prawna: art. 383 § 1 pkt 5, § 2 i § 3-4 ustawy z 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 754 ze zm.)
